Czym jest FT3, czyli wolna trijodotyronina?

Pod wpływem hormonu przysadkowego – TSH, tarczyca wytwarza prohormon – tyroksynę T4, który poprzez odłączenie atomu jodu przekształcany jest w T3 – tyroninę. Zarówno T4 jak i T3 są nierozpuszczalne w krwi, więc muszą być w niej transportowane w postaci kompleksów z białkami. W wyniku połączenia tracą one swoją aktywność. FT3, inaczej wolna trijodotyronina, to niezwiązana z białkami osocza postać trijodotyroniny. Ta forma hormonu stanowi zaledwie 0,03% całej puli T3 i wykazuje kilkukrotnie silniejsze i szybsze działanie niż FT4. 

Wolna trijodotyronina działa wielokierunkowo, m. in. na układ rozrodczy, pokarmowy, nerwowy i sercowo-naczyniowy. Pełni ważną rolę w metabolizmie białek, lipidów i węglowodanów oraz umożliwia wzrost u najmłodszych.

Umów się do endokrynologa

Kiedy przeprowadza się oznaczenie FT3?

Badanie poziomu FT3 wykonuje się w przypadku podejrzenia nieprawidłowego działania tarczycy. Zazwyczaj lekarz endokrynolog lub ginekolog zleca oznaczenie jej stężenia, gdy wynik badania TSH wykracza poza normę. Jeśli dodatkowo pacjent zgłasza objawy niedoczynności lub nadczynności tarczycy, najlepiej wykonać tzw. pakiet tarczycowy, czyli badania stężeń TSH oraz FT3 i FT4, ponieważ są one silnie ze sobą skorelowane. Często lekarz zleca również oznaczenie anty-TPO i anty-TG. Taki zestaw badań pozwala na kompleksową ocenę pracy gruczołu.

Oznaczenie FT3 wykonuje się podczas terapii raka tarczycy, nadczynności tarczycy, w razie zagrożenia tyreotoksykozą (stan znacznego podwyższenia stężenia hormonów tarczycy, zagrażający życiu) oraz w zespole niskiej trijodotyroniny. Badaniu poddawane są wszystkie noworodki w celu wykrycia wrodzonych wad tarczycy. Nieprawidłowa praca tarczycy i zaburzenia w stężeniu hormonów u dzieci mogą być przyczyną niedorozwoju umysłowego.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Normy FT3

Oznaczenie FT3 wykonuje się z krwi z żyły łokciowej. Na pobranie najlepiej udać się w godzinach porannych, na czczo, przed przyjęciem pierwszej dawki leków. Ważne jest, by poinformować lekarza o ostatnio przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre mogą fałszować wyniki FT3. Należą do nich leki przeciwpadaczkowe, hormonalne (antykoncepcja, hormonalna terapia zastępcza) oraz heparyna. Również choroby układu sercowo-naczyniowego oraz niedobór jodu mogą być przyczyną zaburzeń w stężeniu trijodotyroniny.

Normy FT3 mogą się różnić w zależności od przyjętej przez laboratorium metody badania próbki. Dlatego przy interpretacji należy kierować się zakresem podanym przez dany punkt diagnostyczny, a najlepiej ocenę wyniku badania pozostawić ją lekarzowi. 
Wartości referencyjne zależą od wieku badanego i wynoszą:

dla noworodków: 2,65-9,68 pmol/l;

dla dzieci:

• od 6 dnia do 3 miesiąca: 3,00-9,28 pmol/l;
• od 3 do 12 miesiąca: 3,30-8,95 pmol/l;
• od 1 do 6 lat: 3,69-8,46 pmol/l;
• od 6 do 11 lat: 3,88-8,02 pmol/l;
• od 11 do 20 lat: 3,93-7,70 pmol/l;

dla dorosłych: 3,1-6,8 pmol/l.

Interpretacja wyników – zależność między FT3, FT4 i TSH

Podwyższone stężenie FT3 jest oznaką nadczynności tarczycy, która może być spowodowana zapaleniem tarczycy, nowotworem lub gruczolakiem tarczycy, chorobą Gravesa-Basedowa lub wolem toksycznym guzkowym. Wzrost poziomu FT3 mogą powodować leki przeciwpadaczkowe, heparyna, amiodaron, propranolol, glikokortykosteroidy, metformina, tyroksyna, preparaty zawierające jod oraz środki kontrastowe stosowane w diagnostyce obrazowej. Stan ten może także powodować ciąża.

Spadek poziomu FT3 poniżej normy obserwuje się w niedoczynności tarczycy, która jest następstwem choroby Hashimoto, amyloidozy, guzów i chorób przysadki lub atroficznego zapalenia tarczycy. Może być też spowodowany wrodzonymi zaburzeniami syntezy hormonów, niedoborem jodu, radioterapią lub immunoterapią przeciwnowotworową oraz leczeniem litem lub tyroksyną.

Zestawienie ze sobą wyników TSH oraz FT3 i FT4 pozwala na wykrycie subklinicznych (nie dających objawów) postaci nadczynności i niedoczynności tarczycy. Wysokie stężenie TSH i obniżone stężenia FT3 i FT4 sugerują niedoczynność tarczycy, natomiast niska wartość TSH i podwyższone FT3 i FT4 - nadczynność tarczycy. Prawidłowe stężenie FT4 i obniżone TSH może wskazywać na: 

• subkliniczną niedoczynność tarczycy – gdy FT3 jest w normie,
• tyreotoksykozę – gdy FT3 jest podwyższone,
• zespół niskiej T3 – gdy FT3 jest obniżone.

Autor