Czym jest prolaktyna i hiperprolaktynemia?

Prolaktyna jest hormonem produkowanym w organizmie przede wszystkim przez przedni płat przysadki mózgowej (w niewielkich ilościach powstaje również m.in. w gruczołach sutkowych, macicy - u kobiet, prostacie - u męźczyzn oraz w skórze). Hormon ten odpowiada za produkcję mleka u kobiet podczas laktacji, a wcześniej, w okresie ciąży, przygotowuje organizm kobiety na nową rolę m.in. poprzez wpływ na wzrost gruczołów piersiowych. Odgrywa również swoją rolę w libido u mężczyzn oraz wpływa na właściwe funkcjonowanie układu płciowego kobiety, a więc jest niezbędny w procesie reprodukcyjnym. 

Hiperprolaktynemia to stan zwiększonego powyżej normy stężenia prolaktyny we krwi. Wartości referencyjne mogą różnić się pomiędzy laboratoriami, więc warto z interpretacją wyniku oznaczenia wstrzymać się do czasu konsultacji z lekarzem.

Umów się do lekarza rodzinnego

Przyczyny hiperprolaktynemii

Stany patologiczne, w których obserwuje się podwyższony poziom prolaktyny, to gruczolak przysadki, m.in. o charakterze guza prolaktynowego (prolactinoma), hiperprolaktynemia czynnościowa, pierwotna niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek czy choroby podwzgórza. Wzrost stężenia tego hormonu może nastąpić także pod wpływem niektórych leków, takich jak metoklopramid czy estrogeny. Stan przeciwny, czyli obniżony poziom prolaktyny, świadczy zazwyczaj o niedoczynności przysadki.

Hiperprolaktynemia jako stan fizjologiczny

Istnieje szereg sytuacji, w których poziom prolaktyny w organizmie będzie w naturalny sposób podwyższony. Mowa o stanach, takich jak ciąża, połóg, laktacja, a także sytuacjach częstych w życiu codziennym, np. sen czy stres.

Objawy hiperprolaktynemii

Rozpoznanie zaburzenia poziomu prolaktyny w organizmie nie jest proste, gdyż objawy towarzyszące temu zjawisku są dosyć mało specyficzne. Zwiększony poziom tego hormonu może objawiać się u obu płci spadkiem libido oraz mleczną wydzieliną z sutka, a w skrajnych przypadkach bezpłodnością. Kobiety dodatkowo doświadczają zaburzenia miesiączkowania, a mężczyźni mogą natomiast zaobserwować niedorozwój narządów płciowych lub impotencję.

Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu hiperprolaktynemii?

Podstawowym badaniem, które należy wykonać przy podejrzeniu nieprawidłowego stężenia prolaktyny w organizmie jest oznaczenie jej poziomu we krwi. Na pobranie materiału biologicznego najlepiej udać się rano (pomiędzy godziną 8:00 a 10:00), gdyż stężenie tego hormonu waha się w ciągu doby. Przed badaniem należy poinformować lekarza kierującego na badanie (lekarz rodzinny, internista, endokrynolog)  o przyjmowanych lekach, gdyż może być konieczne odstawienie któregoś z nich z uwagi na wpływ na wynik oznaczenia. Warto zrezygnować również z alkoholu oraz stosunków seksualnych i postarać się zrelaksować przed pobraniem krwi.

W razie potrzeby specjalista może zlecić kilkukrotne oznaczenie stężenia prolaktyny we krwi, w odstępie np. 30 minut pomiędzy pobraniami.

Leczenie hiperprolaktynemii

Leczeniem zaburzeń hormonalnych zajmuje się przede wszystkim endokrynolog, jednak o objawach mogących sugerować zaburzenie poziomu prolaktyny należy poinformować lekarza dowolnej specjalizacji na najbliższej wizycie, gdyż zaburzenia mogą wpływać na funkcjonowanie innych organów.

W procesie terapeutycznym stosuje się metody farmakologiczne (np. leki dopaminergiczne), a w razie potrzeby także operację (gdy przyczyną jest guz). Leczenie powinno być dobrane indywidualnie pod każdego pacjenta.

Wizytę u wybranego specjalisty, z łatwością i bez wychodzenia z domu, umówisz za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Autor