Czym jest kobalt?

Kobalt zaliczany jest do pierwiastków śladowych. W organizmie nie jest spotykany w stanie wolnym, natomiast współtworzy głównie witaminę B12, czyli cyjanokobalaminę. Oprócz tego może stanowić części reaktywne innych enzymów. Z racji tego, że jest on jedną z głównych składowych witaminy B12, jego rola w organizmie jest związana bezpośrednio z funkcjami samej witaminy. 

Kobalt odpowiada między innymi za:

• prawidłowy wzrost organizmu;
• podział komórek;
• hematopoezę (proces tworzenia, dojrzewania i różnicowania komórek układu krwionośnego);
• syntezę osłonek mielinowych w układzie nerwowym;
• metabolizm białek;
• syntezę składników budulcowych DNA;
• procesy krwiotwórcze;
• prawidłowy rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego.

Umów się do lekarza rodzinnego

Gdzie występuje kobalt?

Kobalt, jako składnik cyjanokobalaminy, jest dostarczany do naszego organizmu wraz z pożywieniem. Znaleźć go można przede wszystkim w mięsie:

• wieprzowym;
• wołowym ;
• drobiowym;
• podrobach, takich jak wątroba, nerki.

Niewielkie ilości występują również w:

• jajkach;
• żółtych serach;
• mleku;
• owocach morza i rybach.

Niestety, nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie produkować witaminy B12, dlatego musi być ona dostarczana wraz z pożywieniem lub w postaci suplementów diety w przypadku jej niedoborów.

Jakie są objawy niedoboru kobaltu?

Niedobory kobaltu zwykle związane są z niedostateczną podażą lub zaburzeniami wchłaniania witaminy B12. Są naturalnym następstwem diet bezmięsnych - wegetariańskiej lub wegańskiej. 

Może być to również spowodowane poważnymi zaburzeniami odżywiania, takimi jak bulimia, anoreksja. Przyczyną mogą być także choroby związane z zaburzeniami wchłaniania B12 wynikające z:

• nadużywania alkoholu;
• genetycznie wrodzonego braku transkobalaminy;
• niedoboru czynnika Castle’a (czynnika wewnątrzkomórkowego IF);
• chorób zapalnych jelit.

Niedobór kobaltu a niedokrwistość

Niedobory kobaltu prowadzą m.in. do powstania niedokrwistości megaloblastycznej (niedokrwistość z niedoboru B12). Objawia się to nieprawidłową budową krwinek czerwonych, które nie są w stanie pełnić swojej funkcji. Symptomy niedokrwistości to między innymi:

• osłabienie;
• drażliwość;
• spadek masy ciała;
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet;
• zaburzenia nastroju;
• drętwienie kończyn;
• zaburzenia ze strony układu nerwowego.

Jeśli zaobserwujesz u siebie podobne objawy, a podejrzewasz niedobór kobaltu - skonsultuj się z lekarzem rodzinnym, który zleci odpowiednie badania, a w razie potrzeby wystawi skierowanie do innego specjalisty - endokrynologa, neurologa czy gastrologa.

Wizytę u wybranego specjalisty zarezerwujesz wygodnie bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Objawy niedoboru samego kobaltu są raczej niespotykane u ludzi.

Jakie są objawy zatrucia kobaltem?

Do zatruć kobaltem może dochodzić częściej niż do powstawania niedoborów tego pierwiastka w organizmie. Najczęściej występuje on u osób mających z nim bezpośredni fizyczny kontakt, np. przy produkcji stopów czy obróbce metalurgicznej.

Odnotowano również przypadki osób z zatruciem kobaltem po wszczepieniu endoprotez z tym pierwiastkiem. Do zatrucia dochodzi na skutek mechanicznych uszkodzeń protezy w wyniku tarcia stawów i uwolnienia cząstek zawierających kobalt. Powoduje on prawdopodobnie wytwarzanie wolnych rodników tlenowych oraz uszkadza mitochondrialne DNA.

Do objawów zatrucia kobaltem zaliczyć można:

• osłabienie;
• spadek koncentracji i zaburzenia pamięci;
• lęk;
• zawroty i bóle głowy;
• drżenia i drętwienia kończyn;
• zaburzenia rytmu serca;
• spadek ostrości wzroku;
• szumy uszne;
• zaburzenia układu krwiotwórczego.

Objawy te zwykle ustępują po usunięciu źródła zatrucia kobaltem.

Bibliografia:

1. Cyjanokobalamina. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=176. (Dostęp: czerwiec 2022).
2. Kośmider, A., Czaczyk, K. (2010). Witamina B12 – budowa, biosynteza, funkcje i metody oznaczania. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 5 (72), s. 17-32.
3. Wittczak, T., Dudek, W., Świerczyńska-Machura, D., Janasik, B., Kręcisz, B., Wąsowicz, W., Pałczyński, C. (2014). Praktyka kliniczna – zatrucia: 59-letni mężczyzna z osutką i objawami neurologicznymi. Med. Prakt., 11, s. 83–85.
4. Sigel, A., Sigel, H.,Sigel, R.K.O. (2013). Interrelations between Essential Metal Ions and Human Diseases. Springer. DOI 10.1007/978-94-007-7500-8. 

Autor