Czym jest opryszczka narządów płciowych?

Opryszczka jest chorobą wywoływaną przez wirusy opryszczki - HSV (Herpes Simplex Virus). Typ 1 wirusa (HSV-1) odpowiedzialny jest głównie za opryszczkę wargową, a typ drugi (HSV-2) za opryszczkę narządów płciowych (genitalną).

Opryszczka genitalna należy do chorób wirusowych przenoszonych drogą płciową. Wirus atakuje i namnaża się w komórkach błon śluzowych. U mężczyzn zmiany wywołane opryszczką lokalizują się na prąciu, głównie na napletku i żołędzi, chociaż mogą występować również w okolicach odbytu. U kobiet wirus kolonizuje wargi sromowe, pochwę, a także okolice odbytu.

Człowiek jest jedynym nosicielem i rezerwuarem wirusa opryszczki. Poza organizmem człowieka szybko ginie, a przenosi się przez bezpośredni kontakt. Do zakażenia opryszczką genitalną dochodzi po rozpoczęciu aktywności seksualnej z nosicielem wirusa. Prezerwatywa nie chroni całkowicie przed infekcją HSV, chociaż zmniejsza ryzyko zarażenia.

Umów się do lekarza rodzinnego

Objawy opryszczki narządów płciowych

Wirus opryszczki namnaża się w komórkach błon śluzowych, prowadząc do bolesnych i charakterystycznych zmian.

• Na początku występuje uczucie mrowienia, pieczenia i świądu w miejscu przyszłego wykwitu.
• Następnie na błonach pojawiają się pęcherzyki wypełnione przezroczystym płynem o charakterze surowiczym, a także ból i zaczerwienienie. Pęcherzyki te mają tendencję do zlewania się w większe twory.
• Po czasie płyn mętnieje, pęcherzyki pękają pozostawiając po sobie nadżerki i owrzodzenia. Zmiany ustępują przeważnie w ciągu tygodnia.

Opryszczka narządów płciowych wywołana przez typ HSV-1 ma dużo cięższy przebieg, oprócz objawów skórnych zakażeniu towarzyszą gorączka, bóle, złe samopoczucie, zapalenie gardła. Zmiany goją się trudniej i dłużej (nawet 20 dni).

Z czym można pomylić opryszczkę narządów płciowych?

Opryszczkę narządów płciowych można pomylić z innymi chorobami dającymi objawy skórne w okolicach genitaliów, np. kiłą, wrzodem wenerycznym czy półpaścem. Objawy opryszczki są jednak na tyle charakterystyczne, że do pomyłek dochodzi bardzo rzadko. W razie wątpliwości wykonuje się różne badania, by potwierdzić obecność wirusa HSV, np:

• test PCR - celem wykrycia DNA wirusa;
• badania serologiczne na przeciwciała skierowane przeciwko HSV.

Powikłania opryszczki narządów płciowych

Opryszczka narządów płciowych wywołana wirusem HSV-2 zazwyczaj ma lekki przebieg i nie jest obarczona ryzykiem powikłań. W przypadku cięższych przebiegów i nieprawidłowej higieny możliwe są nadkażenia bakteryjne i grzybicze zmian spowodowanych opryszczką.

Opryszczka narządów płciowych u ciężarnej

Kobiety ciężarne, szczególnie w trzecim trymestrze, wymagają szczególnej uwagi podczas infekcji wirusem opryszczki narządów płciowych. Kobieta w trakcie naturalnego porodu może przekazać wirusa dziecku. Już same objawy zwiastujące zakażenie (mrowienie i świąd) stanowią wskazanie do cesarskiego cięcia. Szczególnie niebezpieczna u kobiety ciężarnej jest pierwotna infekcja HSV, ponieważ nie dochodzi jeszcze do wytworzenia i przekazania przeciwciał dziecku.

Zakażenie noworodka opryszczką może przyjąć formę rozsianą, atakując oprócz skóry i jamy ustnej także oczy oraz układ nerwowy maluszka. Dziecko w takim stanie wymaga intensywnej opieki lekarskiej.

Jak leczyć opryszczkę narządów płciowych?

Infekcja wirusem Herpes simplex pozostaje niestety na zawsze. Po ustąpieniu objawów choroby i względnym powrocie do zdrowia wirus wycofuje się w głąb organizmu kolonizując komórki zwojów nerwowych, gdzie przechodzi w formę uśpioną. 

Każde osłabienie odporności w wyniku wyziębienia, infekcji czy stresu mogą prowadzić do aktywacji wirusa i ponownej (wtórnej) infekcji. Taka ponowna infekcja często przebiega bezobjawowo, więc nawet nie wiadomo, kiedy się ją przechodzi.

Dostępne preparaty do stosowania miejscowego z acyklowirem sprawdzają się jedynie w przypadku opryszczki wargowej. W przypadku opryszczki narządów płciowych są nieskuteczne. Do jej leczenia używa się acyklowiru w postaci tabletek doustnych. Jest to także lek preferowany u kobiet ciężarnych. Jego działanie polega na blokowaniu namnażaniu wirusa, co skraca czas trwania choroby i zmniejsza nasilenie objawów.

Opryszczka narządów płciowych - kiedy do lekarza?

Jeżeli obserwujesz u siebie objawy wskazujące na opryszczkę genitalną, nie wstydź się udać z problemem do lekarza rodzinnego. Oceni skalę problemu, wyjaśni jak zapobiegać dalszej transmisji wirusa oraz przepisze odpowiednie leczenie pozwalające na zmniejszenie dolegliwości i szybszy powrót do zdrowia. W przypadku cięższego przebiegu wystawi skierowanie do specjalisty - ginekologa lub urologa. 

Wizytę u wybranego specjalisty zarezerwujesz wygodnie bez wychodzenia z domu an portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Cichewicz, A. (2017). Opryszczka narządów płciowych. Medycyna Praktyczna. Dostępne na https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/80477,opryszczka-narzadow-plciowych.
2. Kuchar, E. (2017). Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej u dorosłych. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/158823,zakazenie-wirusem-opryszczki-zwyklej-u-doroslych.
3. Marczyńska, M. (2012). Opryszczka u dzieci. Pediatria Po Dyplomie, 16(2), s. 44-49. 
4. Szczeklik, A., Gajewski, P. (2022). Mała Interna Szczeklika 2022/2023. Medycyna Praktyczna, rozdział 1.13.7.

Autor