ZUM — czym jest i jakie są jego przyczyny?

ZUM, czyli zakażenie układu moczowego, oznacza obecność drobnoustrojów w układzie moczowym. Mogą one występować w różnych częściach układu moczowego: w cewce moczowej, pęcherzu, moczowodach i nerkach. Zapalenie układu moczowego diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych oraz wyników badania ogólnego moczu lub posiewów moczu.

Najczęstszymi czynnikami wywołującymi ZUM są bakterie, a w szczególności Escherichia coli, odpowiedzialna m.in. za około 75-90% niepowikłanych i nawracających zapaleń pęcherza moczowego, w około 50% przypadków odpowiada za wystąpienie powikłanych zakażeń układu moczowego, jest również jednym z czynników etiologicznych niepowikłanych ostrych odmiedniczkowych zapaleń nerek oraz bakteriomoczu bezobjawowego. Zakażenia mogą wywoływać także inne bakterie, m.in. Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, a także wirusy i grzyby, głównie gatunki Candida, Cryptococcus neoformans i Aspergillus.

Umów odpowiadający Ci termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Objawy zakażenia dróg moczowych

Zakażenie układu moczowego często przebiega bezobjawowo lub objawy są słabo wyrażone. Zależą one od zajętej przez infekcję części układu moczowego oraz od czynnika etiologicznego. Do głównych objawów należą: 

• pieczenie przy oddawaniu moczu;
• nocne oddawanie moczu;
• częstomocz;
• nieprzyjemny zapach moczu;
• ból w okolicy nadłonowej lub lędźwiowej;
• gorączka;
• dreszcze;
• nudności, wymioty.

W skrajnych przypadkach zakażenie układu moczowego może prowadzić do sepsy, która jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego wdrożenia leczenia oraz hospitalizacji.

Klasyfikacja ZUM

Klasyfikacja zakażeń układu moczowego bierze pod uwagę przebieg infekcji i określa ścieżkę leczenia odpowiednią dla danego pacjenta. ZUM dzieli się na:

• bakteriomocz bezobjawowy;
• ostre zapalenie pęcherza moczowego u kobiet;
• nawracające zapalenie pęcherza moczowego u kobiet;
• niepowikłane ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek u kobiet;
• powikłane ZUM.

Bezobjawowy bakteriomocz

Bezobjawowy bakteriomocz to stan, w którym w moczu obecne są bakterie w mianie ≥10⁵ CFU/ml u osoby, u której nie występują objawy zakażenia układu moczowego. Taki stan nie wymaga leczenia, z wyjątkiem trzech sytuacji, w których należy je wdrożyć:

• bezobjawowy bakteriomocz u kobiet w ciąży – zakażenie układu moczowego w ciąży nie może być bagatelizowane i nawet jeśli nie występują żadne niepokojące objawy, kobieta ciężarna powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza w celu dobrania odpowiedniego leczenia. Złotym standardem jest leczenie antybiotykiem dobranym na podstawie wykonanego antybiogramu. Zakażenie może być przyczyną m.in. przedwczesnego porodu oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka;
• bezobjawowy bakteriomocz u mężczyzn przed planowaną przezcewkową resekcją gruczołu krokowego (TURP);
• bezobjawowy bakteriomocz u pacjentów przed planowanymi zabiegami urologicznymi, w których może dojść do krwawienia z błony śluzowej dróg moczowych.

Powikłany ZUM

Powikłane zakażenie układu moczowego wymaga leczenia, które, w zależności od objawów, może być prowadzone ambulatoryjnie lub szpitalnie. O powikłanym ZUM mówimy w przypadku wystąpienia zakażenia u osób:

• płci męskiej;
• z cukrzycą;
• kobiet w ciąży;
• pacjentów z kamicą moczową;
• chorych z nieprawidłowościami anatomicznymi nerek i dróg moczowych;
• osób z przeszkodą w odpływie moczu.

Osoby z ZUM najczęściej zgłaszają się w pierwszej kolejności do lekarza rodzinnego, który decyduje o dalszej ścieżce diagnostyczno-leczniczej. W przypadku leczenia ambulatoryjnego, u pacjentów w dobrym stanie ogólnym, najczęściej stosowanymi lekami są fluorochinolony.
Wskazania do leczenia szpitalnego: nieprawidłowości anatomiczne nerek i dróg moczowych, upośledzenie odporności, przewlekła choroba nerek, inne ciężkie choroby współistniejące.

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia

1. Duława, J., Drabczyk, R. (2024). Zakażenia układu moczowego – informacje ogólne. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.8. (Dostęp: 01.2025).
2. Duława, J., Drabczyk, R. (2021). Powikłane zakażenie układu moczowego. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.8.4. (Dostęp: 01.2025).
3. Duława, J., Drabczyk, R. (2021). Bakteriomocz bezobjawowy. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.8.5. (Dostęp: 01.2025).

Autor