Czym jest i jakie funkcje pełni osteokalcyna?

Osteokalcyna jest niekolagenowym białkiem, charakterystycznym wyłącznie dla tkanki kostnej i zębiny. Syntetyzowana jest przez aktywne komórki kościotwórcze (osteoblasty), komórki tkanki chrzęstnej (chondrocyty) oraz komórki zębinotwórcze (odontoblasty). Jej główną rolą w organizmie jest udział w procesach kościotworzenia oraz w metabolizmie i mineralizacji kości. Dzieje się to wskutek wiązania jonów wapnia i hydroksyapatytów. Do prawidłowego działania osteokalcyny niezbędny jest odpowiedni poziom witamin D3 i K2.

Osteokalcyna bierze również pośredni udział w innych szlakach metabolicznych. Stymuluje komórki trzustki do wydzielania insuliny i jednocześnie wzmaga uwalnianie adiponektyny z komórek tłuszczowych, która zwiększa wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Trwają obecnie badania nad pobudzaniem wydzielania testosteronu przez osteokalcynę u mężczyzn, co dałoby szansę na jej wykorzystanie w leczeniu niepłodności.

Umów się do lekarza rodzinnego

Osteokalcyna - wskazania do badania

Poziom osteokalcyny w surowicy krwi bardzo dobrze odzwierciedla procesy kościotworzenia i jest czułym markerem obrotu kostnego. Badanie jej stężenia może zostać zlecone przez lekarza rodzinnego, reumatologa lub innego specjalistę w przypadku podejrzenia licznych patologii. Zalicza się do nich:

• choroby metaboliczne tkanki kostnej - choroba Pageta, adynamiczna choroba kości;
• osteoporozę - rozpoznanie i monitorowanie jej leczenia;
• zwiększony obrót tkanki kostnej w przebiegu nadczynności tarczycy i/lub przytarczyc lub hiperkalcemii;
• potrzebę monitorowania zmian poziomu osteokalcyny u osób z nowotworami złośliwymi (np. przerzuty do kości);
• zaburzenia w układzie kostnym - złamania, deformacje kostne, zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej;
• konieczność kontroli terapii glikokortykosteroidami lub lekami antyresorpcyjnymi, które, jako skutek uboczny swej aktywności, mogą zaburzać proces kościotworzenia.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Osteokalcyna - wykonanie badania

W celu oznaczenia stężenia osteokalcyny pobiera się krew z żyły łokciowej od pacjenta będącego na czczo (co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku). Poziom osteokalcyny waha się w ciągu doby - najwyższy jest w godzinach porannych, najniższy wieczorem - dlatego badanie wykonuje się zawsze rano. Oznaczenie nie wymaga specjalnego przygotowania, a na wynik oczekuje się około 1 dzień.

Normy dla osteokalcyny

U kobiet norma poziomu osteokalcyny wynosi 5,6-6,3 ng/ml, a u mężczyzn 6,3-7,3 ng/ml. Według innych źródeł, prawidłowy poziom oscyluje w granicach 5-25 ng/ml (0,862-4,31 nmol/l). Laboratoria mogą posługiwać się nieco odmiennymi zakresami, więc wynik zawsze należy skonsultować z lekarzem prowadzącym. Ponadto, należy pamiętać, że poziom osteokalcyny zmienia się w ciągu doby oraz z wiekiem - najwyższe jej stężenia występują u dzieci, w czasie intensywnego wzrostu kości, a najniższe u osób starszych. Zwiększa się także u kobiet po menopauzie, czemu towarzyszy równoczesny spadek poziomu estrogenów. We krwi obwodowej znajduje się ok. 15% całkowitej ilości osteokalcyny, reszta zostaje zaadsorbowana w tkance kostnej.

Co może oznaczać nieprawidłowy poziom osteokalcyny?

Zazwyczaj pojedynczy nieprawidłowy wynik nie przesądza o diagnozie i badanie powinno być wówczas kilkakrotnie powtórzone.

Obniżony poziom osteokalcyny może wskazywać na:

• niedoczynność przytarczyc,
• niedoczynność tarczycy,
• niewydolność wątroby.

Podwyższony poziom osteokalcyny we krwi może oznaczać:

• osteoporozę,
• chorobę Pageta,
• krzywicę,
• nadczynność przytarczyc,
• osteomalację,
• pierwotne nowotwory kości lub przerzuty do kości.

Wzrost stężenia osteokalcyny we krwi związany jest z intensywnym metabolizmem i przebudową kośćca. Taka sytuacja fizjologicznie ma miejsce w czasie zrastania się złamanej kości oraz u młodych osób, które są w okresie intensywnego wzrostu. Osteokalcyna jest wydalana przez nerki, więc zaburzone ich funkcjonowanie skutkuje jej kumulacją we krwi.