Na czym polega udar krwotoczny?

Udary mózgu dzieli się na niedokrwienne oraz krwotoczne. Te pierwsze stanowią blisko 80% wszystkich przypadków udaru, powstają w wyniku niedrożności tętnic zaopatrujących mózg. Udary krwotoczne, nazywane potocznie wylewami, stanowią co piąty przypadek wszystkich zdarzeń mózgowo-naczyniowych. Powstają na skutek pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie. Krew przestaje docierać do mózgu i zaczyna rozlewać się na okoliczną tkankę nerwową, prowadząc do wzrostu ciśnienia wewnątrz czaszki i zaburzenia pracy całego mózgu.

Udary krwotoczne uznawane są za cięższe niż udary niedokrwienne – częściej kończą się znaczną niepełnosprawnością lub śmiercią. Dotykają zarówno seniorów po 65. roku życia, jak i osoby w sile wieku.

Kardiolodzy dzielą udary krwotoczne na:

• krwotoki śródmózgowe – dochodzi do uszkodzenia naczynia znajdującego się wewnątrz mózgu. Dominującą przyczyną krwotoków śródmózgowych jest nieleczone nadciśnienie tętnicze, które prowadzi do powstawania mikrotętniaków. Krwotoki tego typu stanowią około 15% wszystkich udarów;
• krwotoki podpajęczynkówkowe – uszkodzeniu ulegają naczynia znajdujące się na powierzchni mózgu, zaś krew gromadzi się między mózgiem a otaczającą go oponą pajęczą. Najczęstszą przyczyną tego typu krwotoków są pęknięcia większych tętniaków lub naczyniaków, wynikające z wrodzonych wad ścian naczyń krwionośnych lub urazu głowy. Krwotoki podpajęczynówkowe są przyczyną około 5% udarów.

Jak objawia się udar krwotoczny?

Objawy udary pojawiają się nagle, przeważnie po dużym wysiłku lub stresie. Ich nasilenie zależne jest od rozległości wylewu oraz obszaru mózgu, który uległ uszkodzeniu. Rozpoczynają się silnym bólem głowy, który spowodowany jest gwałtownym wzrostem ciśnienia śródczaszkowego. Zwykle towarzyszą mu nudności i wymioty, często dochodzi do utraty przytomności. 

Jeżeli wylew miał miejsce w płacie czołowym, wystąpić mogą zaburzenia świadomości oraz jednostronny paraliż ciała, widoczny zarówno w zaburzonej mimice, jak również niedowładzie kończyny górnej i dolnej po ten samej stronie ciała. Wylew do płatu ciemieniowego objawia się zaburzeniami czucia, zaś uszkodzenie okolicy móżdżku prowadzi do zawrotów głowy i zaburzeń równowagi. Krwotok w płacie potylicznym lub skroniowym może spowodować zaburzenia widzenia.

Udarowi krwotocznemu towarzyszą też tzw. objawy oponowe (objawy neurologiczne), wynikające z podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych. Zalicza się do nich sztywność karku, światłowstręt i nadwrażliwość na bodźce słuchowe, ból gałek ocznych przy ucisku.

Umów wizytę u kardiologa

Wylew krwi do mózgu – diagnostyka

Podstawą w diagnostyce udaru mózgu są badania obrazowe – tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny – które pozwalają rozróżnić udar niedokrwienny od krwotocznego i wdrożyć odpowiednie leczenie. Wykonuje się również arteriografię tętnic mózgowych, ultrasonografię tętnic szyjnych, echokardiografię oraz szereg badań krwi, aby ustalić przyczynę udaru.

Jak przebiega leczenie i rehabilitacja pacjentów po udarze krwotocznym

Najważniejsze w leczeniu udaru krwotocznego jest zabezpieczenie wszystkich podstawowych czynności życiowych pacjenta – unormowanie ciśnienia tętniczego krwi, utrzymanie temperatury ciała, kontrolowanie poziomu cukru, wsparcie oddychania poprzez podanie tlenu lub podłączenie urządzenia wspomagającego oddychanie. Jeżeli doszło do znacznego wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, konieczny może być zabieg wewnątrznaczyniowy lub neurochirurgiczny. U niektórych pacjentów zasadne jest podanie leków zwiększających krzepliwość krwi, aby zatrzymać krwawienie.

Po przebytym udarze i hospitalizacji rehabilitacja jest niezbędnym elementem dalszego leczenia, pomaga bowiem odzyskać część utraconej sprawności. Na początku rehabilitacja obejmuje różnego rodzaju zabiegi i ćwiczenia, których celem jest zapobieganie przykurczom i odleżynom oraz stopniowa pionizacja chorego. W kolejnych tygodniach zwiększa się częstotliwość i intensywność ćwiczeń. U wielu chorych rehabilitacja obejmuje również zajęcia z logopedą bądź psychoterapię, aby zaradzić występującym zaburzeniom i trudnościom emocjonalnym wynikającym z nowej sytuacji. Aby utrzymać lub zwiększać swoją sprawność, chory powinien być pod stałą opieką fizjoterapeuty i kontynuować rehabilitację w warunkach domowych.

Udar mózgu – reaguj szybko!

W przypadku wystąpienia objawów udaru mózgu (krwotocznego lub niedokrwiennego) najważniejszy jest czas. Im szybciej pacjent trafi do szpitala od pojawienia się pierwszych objawów, tym większe są szanse na wyleczenie i zminimalizowanie uszkodzeń neurologicznych. Kluczowe jest jak najszybsze udzielenie pierwszej pomocy oraz wezwanie karetki pogotowia. 

Profilaktyka udaru krwotocznego

Udar krwotoczny jest wyjątkowo groźny – umiera nawet połowa pacjentów, którzy doznali tego typu udaru. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i wyeliminowanie czynników czynnika. Kardiolodzy wskazują, że największe zagrożenie stanowi nieleczone lub niewłaściwie leczone nadciśnienie tętnicze, które sprzyja powstawaniu mikrotętniaków w naczyniach mózgowych, skłonnych do pękania pod wpływem zwiększonego ciśnienia krwi. Istotne jest zatem, by regularnie dokonywać pomiarów ciśnienia tętniczego, a w razie wystąpienia nadciśnienia skierować się po pomoc do kardiologa, który wdroży leczenie farmakologiczne.

Wśród innych czynników ryzyka kardiolodzy wymieniają:

• wiek (do krwotoków śródmózgowych najczęściej dochodzi u osób po 65. roku życia);
• nałóg tytoniowy i/lub nadużywanie alkoholu;
• zaburzenia krzepnięcia krwi, także te spowodowane przyjmowaniem leków przeciwzakrzepowych;
• mózgowa angiopatia amylodiowa (uszkodzenie ścian naczyń mózgowych na skutek odkładania się w nich b-amyloidu);
• obecność tętniaków i malformacji naczyniowych.

Wyeliminowanie wszystkich czynników ryzyka może być trudne, jednak unormowanie ciśnienia tętniczego, wprowadzenie zdrowej i odpowiednio zbilansowanej diety, uprawianie sportu oraz rezygnacja z używek mogą znacząco zminimalizować ryzyko udaru krwotocznego.