Dyslipidemia — co to jest?

Dyslipidemia jest to stan, w którym występują podwyższone wartości lipidów i lipoprotein we krwi — m.in. cholesterolu HDL, LDL oraz triglicerydów. Co to za cząsteczki?

Cholesterol HDL to tzw. dobry cholesterol, który zapobiega odkładaniu się blaszki miażdżycowej w tętnicach. Cholesterol LDL to tzw. zły cholesterol, który prowadzi do rozwoju miażdżycy. Z kolei trójglicerydy (TG) są to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. Po ich przekazaniu do docelowych tkanek, tworzy się m.in. cholesterol LDL.

Na początkowym etapie zaburzenia przemian lipidów nie dają o sobie znać. Najczęściej dowiadujemy się o nich, gdy mamy już do czynienia z powikłaniami, takimi jak np. miażdżyca, dlatego tak ważna jest profilaktyka i wykonywanie corocznych badań diagnostycznych. Podstawą dla uzyskania lepszych wyników jest zmiana stylu życia – wdrożenie aktywności fizycznej oraz zbilansowanej diety.

Umów pasujący Ci termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Gospodarka lipidowa — czym jest?

Gospodarka lipidowa to nic innego jak skład lipidów występujących w organizmie z podziałem na poszczególne frakcje (np. cholesterol HDL, LDL, triglicerydy). Nazywana jest również mianem profilu lipidowego lub też lipidogramem. Badanie lipidogramu powinno wykonywać się w ramach rutynowych badań kontrolnych. Pozwala ono ocenić kondycję sercowo-naczyniową organizmu i rozpoznać ewentualne odchylenia już na wczesnych etapach.

Zaburzenia lipidowe — przyczyny

Podwyższone lipidy we krwi w dużej mierze są konsekwencją codziennej diety i braku aktywności. Życie w biegu, stres, a przez to często zła dieta to coraz częstszy problem. 

Do przyczyn dyslipidemii należą m.in. spożywanie posiłków wysoko przetworzonych, bogatych w tłuszcze i niewystarczająca aktywność fizyczna, a co za tym idzie narastająca nadwaga i otyłość. 

Na rozwój zaburzeń lipidowych mają wpływ również palenie papierosów, picie alkoholu, choroby współistniejące (np. cukrzyca) oraz czynniki genetyczne. Wiele z wymienionych przyczyn da się zmienić i dzięki temu ograniczyć ryzyko pojawienia się w przyszłości chorób sercowo-naczyniowych.

Objawy dyslipidemii

Dyslipidemia potrafi długo nie dawać żadnych objawów. Często rozwija się powoli, a wykryć ją można jedynie przy okazji omówienia z lekarzem wyników badań diagnostycznych. Dlatego też tak ważne jest ich cykliczne wykonywanie, aby móc w porę zareagować. Jeśli jednak pacjent nie dowie się o zaburzeniach lipidów na czas, mogą nastąpić powikłania w postaci miażdżycy, a nawet zawału serca czy udaru mózgu. 

Rodzaje dyslipidemii

Wyróżniamy kilka typów dyslipidemii w zależności od tego, które frakcje cholesterolu są podwyższone bądź obniżone. To, która z nich dotyczy pacjenta, ma wpływ na określenie celów terapeutycznych i dobór odpowiedniego leczenia:

• ciężka hipercholesterolemia to dyslipidemia, w której przebiegu występują trudności w otrzymaniu prawidłowych wartości cholesterolu LDL;
• hipertriglicerydemia, to skutek podwyższonego poziomu trójglicerydów we krwi, przy czym cholesterol frakcji LDL jest w normie;
• dyslipidemia mieszana występuje wówczas, gdy podwyższone jest stężenie trójglicerydów i cholesterolu LDL, a obniżone jest stężenie cholesterolu HDL;
• dyslipidemia cukrzycowa to zaburzenie przemiany lipidów, które współwystępuje z istniejącą cukrzycą;
• dyslipidemia aterogenna charakteryzuje się podwyższonymi wartościami triglicerydów, obniżonym cholesterol HDL oraz zwiększonymi małymi, aterogennymi cząsteczkami frakcji LDL.

Dyslipidemia — leki i leczenie

Aby poprawić wyniki badań, pierwszorzędną kwestią jest zmiana stylu życia. Osoby, które wdrażają nowe, zdrowe nawyki żywieniowe oraz spędzają czas wolny aktywnie, mają szansę polepszyć swoje wyniki bez wsparcia środkami farmakologicznymi. 

Jeśli jednak dyslipidemia jest już na zaawansowanym poziomie, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej bądź kardiolog może przepisać leki obniżające poziom cholesterolu we krwi. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów, najpowszechniej znanymi są jednak tzw. statyny przepisywane na receptę. Jednak należy pamiętać, aby stosować je nieprzerwanie – poprawienie wyników badań nie jest przyczynkiem do ich samodzielnego odstawienia. Należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich. Na rynku aptecznym dostępnych jest również wiele preparatów pochodzenia roślinnego, wspierających obniżanie poziomu cholesterolu we krwi. 

Dieta w dyslipidemii

Dieta pacjenta z dyslipidemią powinna obfitować w żywność zawierającą błonnik pokarmowy, taką jak warzywa, owoce czy pełnoziarniste pieczywo. Należy zapewnić również odpowiednią podaż białka w diecie – dobrymi jego źródłami będą w tym przypadku chude mięsa, takie jak indyk czy kurczak. Nie może zabraknąć również zdrowych tłuszczów roślinnych, takich jak oliwa z oliwek czy olej z czarnuszki. Jeśli zaś chodzi o obróbkę termiczną przygotowywanych potraw, należy ograniczyć smażenie na patelni – dobrym wyborem będzie natomiast gotowanie na parze lub pieczenie.

Dyslipidemia — podsumowanie

Dyslipidemia to coraz częstszy problem wśród polskich pacjentów. Szeroki dostęp do restauracji typu fast-food, używek, a także stres i ciągły pęd mają wpływ na rozwój wielu zaburzeń. Dzięki corocznym wykonywaniu badań diagnostycznych jesteśmy w stanie wykryć problemy z gospodarką lipidową. Lekarz POZ lub kardiolog na podstawie wyników badań, płci, wieku pacjenta, a także chorób współistniejących zdecyduje, czy możliwe jest w danym przypadku obniżenie cholesterolu lub trójglicerydów za pomocą modyfikacji stylu życia, czy też konieczne będzie wdrożenie dodatkowo środków farmakologicznych.

Dostępność lekarzy w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie LekarzeBezKolejki.pl

Bibliografia

1. Dyslipidemie. Medycyna Praktyczna. Interna - Mały Podręcznik.  https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4. (dostęp dnia: 26.02.2025)
2. Kopeć G. "Zaburzenia lipidowe (dyslipidemie) - objawy i leczenie". Medycyna Praktyczna dla Pacjentów.  https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62073,zaburzenia-lipidowe (dostęp dnia: 26.02.2025)
3. Aktualne problemy terapii dyslipidemii w Polsce — Deklaracja Sopocka. Stanowisko ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/viewFile/18017/14218 (dostęp dnia: 26.02.2025)
4. Kurzyńska E. "Prawie 19 mln Polaków ma zaburzenia lipidowe". Puls Medycyny. https://pulsmedycyny.pl/medycyna/kardiologia/prawie-19-mln-polakow-ma-zaburzenia-lipidowe/ (dostęp dnia: 26.02.2025)

Autor