Rodzaje duszności

Uczucie duszności w klatce piersiowej to uczucie trudność w oddychaniu lub konieczność zwiększenia wysiłku oddechowego. W zależności od intensywności, a także czasu trwania, można wyszczególnić dwa rodzaje duszności:

• ostrą — pojawia się nagle, może się wystąpić w momencie zagrożeniu życia (zawał serca, zatorowość płucna);
• przewlekłą — rozwija się stopniowo w chorobach płuc (np. astma) lub w chorobach układu krążenia.

Oprócz tego duszności w klatce piersiowej można podzielić na:

• duszność wdechową — trudność przy wdychaniu powietrza. Osoby cierpiące na duszności wdechowe mają wrażenie, jakby nie mogły zaczerpnąć pełnego oddechu. Może występować przy silnym stresie (ataki paniki), zwężeniu górnych dróg oddechowych (np. przy obrzęku krtani);
• duszność wydechową — jest to trudność przy wydychaniu, czyli wypuszczaniu powietrza. Jest to uczucie utrudniające wypuszczenie całego powietrza, przez co oddech staje się męczący. Mogą występować u osób z astmą, przy zapaleniu oskrzeli, przy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc — POChP.

Sprawdź dostępne terminy telewizyt u lekarza medycyny ogólnej

Przyczyny duszności

Duszność w klatce może mieć wiele przyczyn, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Najczęstszymi przyczynami są:

• choroby płuc — takie jak astma, POChP, zapalenie płuc/oskrzeli;
• schorzenia serca — takie jak niewydolność krążenia (nieodpowiedni dopływ krwi do narządów), zaburzenia rytmu serca czy niewydolność serca. 

Objawem, który charakteryzuje niewydolność serca, jest budzenie się w nocy z uczuciem braku oddechu. Przy zawale serca, również występują nagłe problemy z oddychaniem, może im towarzyszyć również ból mostka i pocenie się. 

U niektórych osób występują napady duszności, które pojawiają się nagle bez wyraźnej przyczyny – może to być spowodowane astmą, reakcją alergiczną, bądź silnym stresem. 

W literaturze występuje również termin duszności psychogennej, która nie wynika z choroby somatycznej, ale z zaburzeń lękowych, wysokiego napięcia emocjonalnego oraz nerwicy. Nerwica powoduje uczucie duszności, a także uczucie zaciskania gardła. U osób z nerwicą obserwuje się płytki oddech. Nerwica może powodować również brak oddechu w nocy. Nie jest to groźne dla życia, ale może być uciążliwe i często odpowiednie podejście terapeutyczne może zminimalizować objawy stresu, dlatego warto wybrać się do psychologa bądź psychiatry. 

Uczucie braku tchu podczas mówienia powinno być sygnałem do kontroli swojego zdrowia. Podczas prawidłowych funkcji organizmu oddech jest płynny, niezakłócony. Gdy pojawia się ciężki oddech, osoba wypowiadająca się może mieć problem ze swobodnym prowadzeniem rozmowy. Może to być przyczyną osłabienia organizmu ze strony układu oddechowego. Należy obserwować, czy pojawia się to w konkretnych sytuacjach (może to być spowodowane stresem) oraz jak długo trwa. 

Czy duszności w nerwicy są groźne?

Duszności a nerwica – objawy oddechowe towarzyszące nerwicy bywają nieprzyjemne i zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Są jednak sygnałem nadmiernego reagowania na stres lub lęk. 

Objawy duszności na tle nerwowym:

• płytki i szybki oddech;
• uczucie utrudnionego wzięcia pełnego oddechu;
• wrażenie ucisku w klatce piersiowej lub gardle;
• uczucie braku oddechu w nocy, nagłe wybudzanie się;
• nadmierne oddychanie, powodujące zawroty głowy.

Objawy te często nasilają się w sytuacjach stresujących.

Domowe sposoby na duszności

Przy dusznościach warto zadbać o odpowiednie nawilżenie pomieszczenia, ponieważ suche powietrze może nasilać duszności, szczególnie w nocy. Można wykorzystać do tego miskę z wodą przy kaloryferze. Dobrym rozwiązaniem są również ćwiczenia oddechowe oraz ćwiczenia relaksacyjne.

Dlaczego ciężko mi się oddycha?

Wiele osób może zadawać pytanie: dlaczego ciężko mi się oddycha? Najważniejsze jest zbadanie problemu. Należy udać się do swojego lekarza rodzinnego, który jako pierwszy przeprowadzi wywiad, badanie fizykalne i odpowiednio pokieruje dalej, najczęściej sugerując badania – morfologię krwi, EKG serca, RTG klatki piersiowej. Lekarz może wystawić skierowanie do innych specjalistów, np. pulmonologa, jeżeli podejrzewa problemy ze strony układu oddechowego czy do kardiologa, jeżeli może to mieć związek z układem krążenia. Może również skierować do psychiatry, w celu wykluczenia duszności o podłożu psychicznym. 

Diagnostyka duszności

W celu diagnostyki lekarze mogą zlecić wykonanie np. spirometrii (w astmie, POChP). Nieraz kierują pacjentów także na echo serca (w niewydolności serca), angio-TK płuc (podejrzenie zatorowości płucnej), test wysiłkowy i holter EKG (do oceny kardiologicznej). Czasami konieczne bywa wykonanie testów alergicznych — w podejrzeniu występowania duszności przez alergię.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu korzystając ze strony LekarzeBezKolejki.pl.

Leczenie duszności

Leczenie duszności zawsze zależy od przyczyny jej występowania. Najważniejsze zasady leczenia, zależnie od przyczyny duszności, w uproszczeniu przedstawiają się następująco:

• choroby układu oddechowego:
  • infekcje płuc — leki przeciwzapalne, antybiotyki;
  • POChP, astma — leki wziewne, rehabilitacja oddechowa;
  • zatorowość płucna – tlenoterapia, leki przeciwkrzepliwe;
• choroby układu krążenia:
  • zawał serca — hospitalizacja, leki przeciwpłytkowe;
  • niewydolność serca — inhibitory ACE, beta-blokery;
• duszności psychogenne:
  • psychoterapia, leczenie farmakologiczne, ćwiczenia i techniki relaksacyjne;
• inne przyczyny:
  • anemia — suplementacja żelaza i witaminy B12;
  • alergia — leki przeciwhistaminowe, unikanie alergenu.

Należy pamiętać, że leczenie dla każdego pacjenta dobierane jest przez lekarza według indywidualnych potrzeb chorego.

Bibliografia

1. Parshall, M. B., Schwartzstein, R. M., Adams, L., i inni (2012). An official American Thoracic Society statement: update on the mechanisms, assessment, and management of  dyspnea. American journal of respiratory and critical care medicine, 185(4), s. 435-452.
2. Meuret, A. E., Ritz, T. (2010). Hyperventilation in panic disorder and asthma: empirical evidence and clinical strategies. International Journal of  Psychophysiology,  78(1), s. 68-79.
3. Hirons, B., Rhatigan, K., Kesavan, H., Turner, R. D., Birring, S. S., Cho, P. S. (2023). Cough in chronic lung disease: a state of the art review. Journal of thoracic disease, 15(10), s. 5823.
4. Ponikowski, P., Voors, A. A., Anker, S. D., Bueno, H., Cleland, J. G., Coats, A. J., Van Der Meer, P. (2016). 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Polish Heart Journal (Kardiologia Polska), 74(10), s. 1037-1147.

Autor