Czym jest anemia?

Niedokrwistość niedoborowa związana jest z zaburzeniami produkcji erytrocytów czyli czerwonych krwinek krwi. Spowodowana jest niedoborem:

• Fe (żelaza) – niedokrwistość syderopeniczna;
• Witaminy B12 i/lub kwasu foliowego – niedokrwistość megaloblastyczna.

Są to składniki, dzięki którym możliwy jest transport tlenu do komórek ciała. Jeśli któregoś z nich zabraknie, produkcja czerwonych krwinek nie będzie wystarczająca. Tworzone erytrocyty charakteryzują się wtedy nieprawidłowym wyglądem, mniejszą żywotnością oraz obniżoną wydajnością. Stężenie hemoglobiny określa efektywną zdolność krwi do transportu gazów i jest najbardziej wiarygodnym wskaźnikiem anemii spośród parametrów czerwonokrwinkowych morfologii krwi.

Umów się do lekarza rodzinnego

Jakie są przyczyny pojawienia się anemii?

Do niedoboru żelaza może prowadzić przewlekła utrata żelaza, nieprawidłowa dieta albo upośledzone wchłanianie. 

Główne przyczyny niedoboru żelaza to:

• utrata krwi (obfite miesiączki, uraz, zabieg operacyjny);
• zwiększone zapotrzebowanie przy jednoczesnej niewystarczającej podaży (dojrzewanie, ciąża, laktacja);
• upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego (choroba Leśniowskiego-Crohna, resekcja żołądka lub jelita, zmniejszona kwaśność soku żołądkowego, a także dieta ubogobiałkowa oraz bogata w szczawiany, fosforany, fityniany i taniny);
• niedobór w diecie (nieprawidłowo zbilansowana dieta).

Anemia w ciąży jest najczęstszym powikłaniem hematologicznym w ciąży. Ten stan fizjologiczny jest związany z wieloma zmianami, które dotyczą również erytropoezy i składu krwi. Anemia u niemowląt w pierwszych miesiącach życia spowodowana jest głównie utratą krwi podczas porodu oraz hemolizą. W pozostałych grupach wiekowych najczęstszą przyczyną niedokrwistości jest niedobór żelaza wraz z dietą.

Objawy anemii

Objawy anemii mogą być różne i zależą od jej rodzaju oraz podłoża problemu zdrowotnego. Istnieją jednak pewne objawy, które są wspólne dla wielu typów niedokrwistości:

• łatwe męczenie się;
• osłabienie;
• utrata energii;
• duszności;
• przyspieszone bicie serca;
• zawroty głowy;
• trudności z koncentracją i uwagą;
• kurcze nóg;
• uczucie zimna;
• wypadanie włosów;
• podatność na infekcje. 

Jeśli zmagasz się z powyższymi objawami koniecznie należy udać się do lekarza POZ, który skieruje na odpowiednie badania. 

Anemia – zalecenia dietetyczne

W wielu przypadkach niedokrwistość z niedoboru żelaza wymaga leczenia przyczynowego oraz zastosowania suplementacji odpowiednimi dawkami żelaza. Leczenie takie wspomaga się jednak odpowiednią dietą uwzględniającą produkty bogate w ten pierwiastek. 

Zasady ułatwiające wchłanianie żelaza:

• Do każdego posiłku warto dodawać owoce i warzywa, aby zapewnić odpowiednią podaż witaminy C.
• Nasiona roślin strączkowych odpowiednio przygotować przed spożyciem (namoczyć na noc w wodzie, chwilę obgotować, odlać wodę, a następnie wlać nową i gotować do miękkości, posolić przed podaniem).
• Wybierać pieczywo na naturalnym zakwasie.
• Zadbać o to, żeby dieta była bogata w produkty fermentowane np. kiszone ogórki, kiszona kapusta, kiszone buraki.
• Produkty bogate w garbniki jak np. herbata, kakao spożywać między posiłkami.
• Włączyć do swojej diety buraki w formie soku, dodatku do drugiego dania, zupy czy przekąski, a najlepiej zakwasu z buraka.

Co jeść przy anemii?

Należy pamiętać, że w produktach żywnościowych istnieją dwa rodzaje żelaza: hemowe i niehemowe. Żelazo hemowe, pochodzenia zwierzęcego, to żelazo lepiej przyswajalne. Z kolei rośliny zawierają żelazo niehemowe, którego przyswajalność jest znacznie mniejsza. 

Zawartość żelaza w wybranych produktach spożywczych

Czego nie jeść przy anemii?

Pokarm może obniżać wchłanianie żelaza nawet o 40%. Składniki które negatywnie wpływają na biodostępność żelaza to: błonnik, węglany, szczawiany, fosforany, fityniany, garbniki oraz fosfoproteiny żółtka jaj. Dzięki odpowiednim metodom komponowania jadłospisów, można znaleźć miejsce na wszystkie te produkty. Ważna jest odpwiednia opieka dyplomowanego dietetyka, który pomoże skomponować odpowiednią dietę dopasowaną indywidualnie do pacjenta. 

Metody diagnostyczne

Najbardziej podstawowe badanie dzięki któremu można stwierdzić anemię to morfologia krwi obwodowej, uzupełniona o badania oceniające gospodarkę żelazową tj. poziom żelaza, wysycenie transferyny, stężenie ferrytyny, oznaczenie poziomu kwasu foliowego i witaminy B12. Istotnym badaniem jest również oznaczenie ilości retikulocytów we krwi. W różnicowaniu z niedokrwistością chorób przewlekłych pomocne będzie oznaczenie OB i CRP. Anemia może być groźna, ponieważ może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, np. niewydolność serca. Chociaż skutki anemii mogą być poważne, to w większości udaje się ją z powodzeniem wyleczyć. 

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Pietrzak B., i in. (2016). Niedokrwistość z niedoboru żelaza w położnictwie i ginekologii. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, tom 1, nr 3, s. 116-120. 
2. Karakulska-Prystupiuk E. (2019). Niedokrwistość z niedoboru żelaza - postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego. Lekarz POZ 1, s. 50-52.
3. Janczak M., Janczak A. (2019). Anemia z niedoboru żelaza u dzieci - o czym warto pamiętać. Nowa Pediatr, s. 123-124.