Wkładka domaciczna – co to takiego?

Wkładka wewnątrzmaciczna (ang. Intra Uterine Device, IUD), wkładka domaciczna, spirala – pod tymi nazwami kryje się niewielkie urządzenie pełniące funkcję skutecznego środka antykoncepcyjnego. Wkładkę domaciczną, jak wskazuje nazwa, umieszcza się wewnątrz macicy. Jest to możliwe, ponieważ mierzy ona zaledwie kilka centymetrów. Kształtem zazwyczaj przypomina literę T, choć dostępne są także wkładki w kształcie kuli.

Spirale wykonane są z bezpiecznego dla zdrowia tworzywa z dodatkiem miedzi, platyny, srebra lub złota. Alternatywą dla tego rozwiązania są wkładki zawierające hormony, które są stopniowo uwalniane.

Wkładka domaciczna nie od razu służyła jako metoda zapobiegająca ciąży, początkowo pełniła zupełnie inną rolę. Zadaniem wkładki domacicznej było leczenie u kobiet tyłozgięcia macicy (dzisiaj wiemy, że tyłozgięcie tego narządu to wariant anatomiczny występujący nawet u ¼ kobiet, który nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia). Wkładka miała zapewniać korzystniejsze ułożenie macicy i tym samym zwiększać możliwość zapłodnienia. Okazało się jednak, że spirala znacznie lepiej radzi sobie z zapobieganiem ciąży.

Jakie są dostępne rodzaje wkładek domacicznych?

Na rynku dostępne są dwa rodzaje wkładek domacicznych – miedziane i hormonalne.

Miedziana wkładka domaciczna składa się z obojętnego dla organizmu tworzywa oraz miedzi. Po umieszczeniu jej w macicy wywołuje ona swoisty stan zapalny, wpływając w ten sposób na śluzówkę macicy, komórki jajowe oraz plemniki i uniemożliwiając zapłodnienie. Ten typ wkładki nie wpływa na czynność gonad, a zatem nie zaburza naturalnego cyklu hormonalnego – każdego miesiąca występuje krwawienie menstruacyjne. Miedzianą wkładkę domaciczną zakłada się na 5 lat i można ją usunąć w dowolnym dniu cyklu.

Hormonalna wkładka domaciczna wyposażona jest w niewielki zbiorniczek, z którego stopniowo uwalniany jest progestagen – syntetyczny odpowiednik progesteronu. Hormon ten powoduje zmiany w strukturze endometrium oraz gęstości śluzu, a także hamuje owulację. Choć jest to forma antykoncepcji hormonalnej, stężenie uwalnianych hormonów jest niskie, dzięki czemu nadal występuje menstruacja, choć krwawienia mogą być skąpe. Tego typu wkładkę zakłada się na okres od 3 do 5 lat, co zależne jest od dobowej ilości uwalnianego hormonu oraz wielkości samej wkładki.

Wkładka domaciczna – skuteczność antykoncepcyjna

Skuteczność antykoncepcyjna wkładek domacicznych jest wysoka, choć różna dla poszczególnych jej typów. Skuteczność metod antykoncepcji określa się współczynnikiem Pearla – im jest on niższy, tym skuteczność danej metody jest wyższa. W przypadku wskaźnika Pearla podaje się dwie wartości – „typowe stosowanie” (TS), gdy dana metoda antykoncepcji nie zawsze była stosowana prawidłowo oraz „idealne stosowanie”, gdy wyklucza się pomyłki.

Dla wkładki miedzianej wskaźnik Pearla wynosi od 1,2 (IS) do 3 (TS), więc jest to stosunkowo skuteczna metoda antykoncepcji. Jeszcze lepsze rezultaty daje stosowanie wkładki hormonalnej, w przypadku której wskaźnik Pearla wynosi od 0,1 (IS) do 0,3 (TS).

Wkładka domaciczna – metoda dla każdego?

Utarło się przekonanie, że wkładka domaciczna to metoda wyłącznie dla kobiet, które już rodziły. Tymczasem tę metodę antykoncepcji mogą stosować także nieródki.

Mimo wygody oraz wysokiej skuteczności wkładki domacicznej, nie każda kobieta może stosować tę formę antykoncepcji. Przeciwwskazaniem do założenia wkładki domacicznej są ostre stany zapalne dróg rodnych, mięśniaki macicy, wady wrodzone tego narządu, a także bardzo obfite i bolesne krwawienia menstruacyjne. Metody tej nie poleca się u pacjentek, u których występują krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej przyczynie, cierpiących na nawracające zapalenia przydatków, uczulonych na którykolwiek element wkładki, a także chorujących na cukrzycę lub choroby serca.

Gdzie założyć wkładkę domaciczną?

Wkładkę domaciczną można założyć w gabinecie ginekologicznym. Rekomenduje się, by zabieg ten wykonać ostatniego dnia menstruacji, gdyż właśnie wtedy kanał szyjki macicy jest bardziej rozchylony, co ułatwia aplikację wkładki. Ginekolog umieszcza wkładkę w macicy pacjentki, a następnie przycina wystające z niej nitki, które służą kontroli ułożenia wkładki, a potem jej usunięciu.

Przed założeniem wkładki lekarz ginekolog będzie wymagał wykonania niezbędnych badań ginekologicznych, aby sprawdzić, czy nie występują przeciwwskazania do stosowania tej metody antykoncepcji. Wizytę u tego specjalisty można zarezerwować przez serwis LekarzeBezKolejki.pl.

Kosz wkładki waha się od około 50 zł (przy wkładkach miedzianych) do nawet 1000 zł (przy wkładkach hormonalnych). Warto wiedzieć, że założenie wkładki jest refundowane przez NFZ, choć koszt zakupu wkładki nadal spoczywa na pacjentce.

Zalety i wady wkładki domacicznej

Wkładki domaciczne mają wiele zalet – są skuteczne i nie trzeba o nich pamiętać każdego dnia, a ochrona jest zapewniona nawet na pięć lat, co nieco równoważy wysoki koszt zakupu. Jest to metoda całkowicie odwracalna, może zmniejszyć obfitość i bolesność krwawień menstruacyjnych. Co ważne, stosowanie wkładki nie wchodzi w interakcję z przyjmowanie doustnie lekami.

Stosowanie wkładki domacicznej nie jest jednak pozbawione minusów. U niektórych pacjentek ta metoda antykoncepcji może być przyczyną występowania zakażeń narządów miednicy mniejszej oraz bardziej obfitych krwawień lub plamień (przy wkładkach miedzianych). Dominującym działaniem niepożądanym wkładek domacicznych są bóle brzucha, które zazwyczaj ustępują po kilku tygodniach od rozpoczęcia stosowania. Wyjątkiem są sytuacje, gdy wkładka została źle założona, wówczas ból może się utrzymywać. Taka sytuacja wymaga kolejnej wizyty u ginekologa i usunięcia wkładki.

Należy pamiętać o tym, że choć wkładka domaciczna jest skuteczną formą antykoncepcji, w żaden sposób nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.