Tarczyca – gruczoł dokrewny

Tarczyca to mały narząd, zlokalizowany w przednio-dolnej części szyi, który zbudowany jest z dwóch płatów połączonych wąską cieśnią. Mimo swych małych rozmiarów jest ona zaliczana do największych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Jej rola polega na syntezie i wydzielaniu hormonów – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), które regulują wiele procesów w organizmie. Substancją niezbędną do syntezy tych hormonów jest jod. Tarczyca działa na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego w układzie podwzgórze-przysadka-tarczyca.

Wydzielanie tyroksyny i trójjodotyroniny stymulowane jest przez hormon wydzielany przez przysadkę mózgową – TSH (tyreotropina), a ten z kolei regulowany jest przez tyreoliberynę (TRH), produkowaną przez podwzgórzę. Dodatkowo obecne w miąższu tarczycy komórki C wytwarzają kalcytoninę, która bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej.

Umów się do endokrynologa

Czym są guzki tarczycy?

Guzki (wole) tarczycy to pojedyncze lub mnogie zmiany powstałe na tarczycy. Gdy są one wypełnione płynem, nazywane są torbielami, a gdy ich wnętrze wypełniają komórki – mówimy o guzkach litych. Większość z nich nie jest groźna i często nie dają żadnych objawów, a o ich obecności dowiadujemy się przypadkowo podczas badań kontrolnych.

Jakie są przyczyny powstawania guzków tarczycy?

Dokładne przyczyny powstawania guzków tarczycy nie są znane. Mówi się, że kluczowy jest niedobór jodu w organizmie, a więc na pojawienie się guzków najbardziej narażone są osoby zamieszkujące obszary o niewystarczającej ilości tego pierwiastka. Powinny one pamiętać o dostarczaniu do organizmu odpowiedniej ilości jodu wraz z pożywieniem. Do innych przyczyn pojawienia się guzków na tarczycy zalicza się również:

• choroby autoimmunologiczne (głównie choroba Hashimoto),
• predyspozycje genetyczne,
• zaburzenia hormonalne,
• palenie papierosów.

Jakie są objawy guzków tarczycy?

Większość guzków nie daje żadnych specyficznych objawów i wykrywane są dopiero podczas rutynowego badania. Większe zmiany mogą powodować kłopoty z przełykaniem lub oddychaniem oraz uczucie ucisku w szyi. Niektóre guzki mogą produkować nadmierną ilość hormonów i wywoływać tym samym objawy związane z nadczynnością tarczycy, takie jak np. nerwowość, zwiększona potliwość, spadek masy ciała, drżenie rąk czy uczucie kołatania serca.

Gdy guzki są wynikiem choroby Hashimoto, pojawić się mogą objawy związane z niedoczynnością tarczycy, czyli m.in. uczucie zimna, zmęczenie, senność, wzrost masy ciała lub nadmierne wypadanie włosów.

Jak diagnozuje się guzki tarczycy?

Choć zdecydowana większość guzków tarczycy to zmiany łagodne, każde podejrzenie ich pojawienia się należy skonsultować z lekarzem rodzinnym. Specjalista po przeprowadzeniu wywiadu i wykonaniu badania fizykalnego zleci badania laboratoryjne i w razie potrzeby skieruje do lekarza endokrynologa. 

Endokrynolog może ocenić niebezpieczeństwo powstałych zmian za pomocą:

• badania poziomu TSH, T3 oraz T4,
• scyntygrafii tarczycy,
• ultrasonografii (USG) tarczycy,
• biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC).

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Leczenie guzków tarczycy

Gdy pacjent zauważy u siebie powiększający się obwód szyi, wyczuje guzek w okolicy tarczycy lub będzie miał kłopoty z przełykaniem, duszności lub chrypkę, powinien jak najszybciej udać się do lekarza. Specjalista po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu, poznaniu dolegliwości i przebiegu choroby oraz ocenie wyników badań laboratoryjnych i innych przeprowadzonych badań (USG, BAC) podejmie decyzję o sposobie leczenia guzków tarczycy.

Obserwacja

Większość guzków nie stanowi żadnego zagrożenia i nie wymaga leczenia. Niezbędna jest wyłącznie ich systematyczna obserwacja. Zazwyczaj zaleca się wizytę u lekarza co 6-12 miesięcy oraz przynajmniej raz w roku wykonanie USG tarczycy, ale częstotliwość badań ustalana jest indywidualnie dla każdego pacjenta.

Leczenie farmakologiczne

Lekarz może zalecić przyjmowanie leków w celu wyrównania poziomu hormonów tarczycy. W przypadku nadczynności tarczycy przyjmuje się tyreostatyki, a przy niedoczynności stosowana jest lewotyroksyna.

Leczenie jodem promieniotwórczym

U niektórych pacjentów lekarz decyduje się na terapię radiojodem. Nie należy jednak stosować jej u kobiet ciężarnych, karmiących lub planujących ciążę.

Leczenie operacyjne

Gdy istnieje podejrzenie złośliwości guzka lub jest on tak duży, że uciska sąsiadujące narządy (tchawicę lub przełyk), konieczne jest leczenie operacyjne. Polega ono na usunięciu części lub całej tarczycy – zakres operacji ustalany jest indywidualnie dla każdego pacjenta.