Ciała ketonowe – czym są?

Ciała ketonowe powstają w procesie ketogenezy, który zachodzi w wątrobie oraz korze nerkowej. Są one pośrednimi metabolitami wolnych kwasów tłuszczowych, zalicza się do nich aceton, kwas acetylooctowy i kwas β-hydroksymasłowy. Głównym źródłem energii dla organizmu jest glukoza, jednak w stanach jej niedoboru mięśnie, mózg i inne narządy mogą wykorzystywać ciała ketonowe jako materiał energetyczny.

U zdrowych osób poziom ciał ketonowych w surowicy nie przekracza 0,2 mmol/l, zaś w fizjologicznym moczu ketony nie występują. Jeżeli ciała ketonowe pojawią się w moczu, stan ten określa się mianem ketonurii.

Kiedy pojawiają się ketony w moczu?

Ketony w moczu najpewniej świadczą o tym, że organizm rozpoczął pobieranie energii z tłuszczów. Najczęstsza przyczyną tego stanu jest niewyrównana cukrzyca. Nieprawidłowy metabolizm węglowodanów, spowodowany np. niedoborem insuliny, sprawia, że organizm próbuje czerpać energię z innych źródeł tj. tłuszczów.

Niewyrównana cukrzyca to nie jedyna przypadłość, w przebiegu której dochodzi do produkcji ciał ketonowych. Ich obecność w moczu stwierdza się również u osób w trakcie wyczerpującego i długotrwałego wysiłku fizycznego, osób głodzących się (np. chorych na anoreksję) lub będących na diecie niskowęglowodanowej, jak również w przypadku stosowania diety wysokotłuszczowej (tzw. dieta ketogeniczna) lub wysokobiałkowej (np. dieta Dukana). Ciała ketonowe w wysokim stężeniu mogą być ponadto wynikiem: nadużywania alkoholu, stosowania niektórych leków, nieleczonej nadczynności tarczycy oraz uporczywych wymiotów, biegunek i wysokiej gorączki.

Umów wizytę u urologa

Objawy świadczące o ketonurii

Zwiększone stężenie ketonów daje niecharakterystyczne objawy, które początkowo trudno powiązać z konkretnym schorzeniem. Osoby, u których występuje ketonuria mogą skarżyć się na uczucie zmęczenia i senność, nawracające infekcje, uczucie suchości w ustach i zwiększone pragnienie, czemu towarzyszą częstsze wizyty w toalecie. Wystąpić mogą również objawy ze strony układu pokarmowego w postaci bólów brzucha, wymiotów i biegunek.

Charakterystycznym objawem jest owocowy zapach z ust, za który odpowiada obecny w wydychanym powietrzu aceton. W badaniach laboratoryjnych warto zwrócić uwagę na stężenie glukozy we krwi. Przy ketonurii jest poziom może przekraczać nawet 300 mg/dl.

Jak badań poziom ciał ketonowych w moczu?

Poziom ciał ketonowych można sprawdzić na dwa sposoby. Prostą i łatwo dostępną metodą są testy paskowe, które można nabyć w aptece. Nie są one dokładne i nie określają poziomu stężenia ketonów w moczu, jednak informują o występującej nieprawidłowości. Wystarczy pobrać próbkę porannego moczu, a następnie zanurzyć w niej pasek, by otrzymać wyniki. Należy postępować zgodnie z zawartymi przez producenta instrukcjami.

Jeżeli test wykaże obecność ketonów w moczu, należy wykonać badanie ogólne moczu w laboratorium diagnostycznym. Skierowanie na to badanie możemy otrzymać od lekarza rodzinnego, wówczas wykonamy je bezpłatnie. Wizytę u lekarza tej specjaizacji możemy zarezerwować on-line przez serwis LekarzeBezKolejki.pl. Badanie ogólne moczu można również wykonać na własny koszt, cena to zaledwie kilka złotych.

Jak leczyć ketonurię?

Ketonuria nie jest chorobą, a jedynie objawem pewnych nieprawidłowości metabolicznych. Jeżeli występuje u pacjentów z cukrzycą, konieczna jest niezwłoczna konsultacja z prowadzącym diabetologiem. Przy znacznych niedoborach insuliny może dojść do rozwoju kwasicy ketonowej, a w skrajnych przypadkach nawet do śpiączki cukrzycowej. Istotne jest zatem wyrównanie poziomu glukozy i insuliny, a także uregulowanie gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej.

Jeżeli przyczyną ketonurii jest dieta lub współwystępująca choroba, rolą lekarza rodzinnego jest zdiagnozować źródło problemu i zaordynować odpowiednią formę terapii.

Autor