Wazopresyna – co to takiego?

Wazopresyna (hormon antydiuretyczny, AVP, ADH, adiuretyna) to hormon peptydowy zbudowany z 9 aminokwasów. Produkowana jest w podwzgórzu i magazynowana w przysadce mózgowej, skąd uwalniana jest do krwi. Główne czynniki stymulujące wydzielanie wazopresyny to:

• spadek ciśnienia tętniczego krwi,
• zmniejszenie objętości krwi,
• wzrost osmolalności osocza krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego,
• sytuacje stresowe.

Umów się do lekarza rodzinnego

Funkcje wazopresyny

Działanie wazopresyny polega na regulacji gospodarki wodnej organizmu. Stymuluje ona wchłanianie zwrotne wody w kanalikach nerkowych, w efekcie czego wydalana jest mniejsza ilość bardziej skoncentrowanego moczu. Dzięki temu mechanizmowi wazopresyna odpowiada za utrzymanie odpowiedniej objętości płynów ustrojowych oraz prawidłowej osmolalności osocza. Wazopresyna wpływa także na wzrost ciśnienia krwi poprzez obkurczenie naczyń krwionośnych. Ponadto, wchłonięta zwrotnie woda zwiększa objętość krwi, co również powoduje wzrost ciśnienia. Dodatkowo wazopresyna reguluje agregację płytek krwi, stymuluje produkcję kortyzolu, uczestniczy w produkcji TSH (tyreotropiny) oraz wpływa na proces glukoneogenezy w wątrobie.

Badania stężenia wazopresyny

Zarówno nadmiar, jak i niedobór wazopresyny może grozić poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, dlatego w razie podejrzenia zaburzeń jej wydzielania warto wykonać badanie stężenia wazopresyny. Skierować pacjenta na badanie może np. nefrolog. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wykonanie testów uzupełniających: odwodnieniowego oraz odwodnieniowo-wazopresynowego.

Określenie stężenia wazopresyny należy wykonać w przypadku podejrzenia:

• zaburzeń elektrolitowych,
• moczówki prostej,
• zespołu Schwartza-Barttera.

Badanie polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej. Na pobranie należyzgłosić się na czczo, czyli co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku. Zazwyczaj wykonywane jest ono w godzinach porannych.

Normy

Prawidłowy poziom wazopresyny we krwi wynosi 1,85–7,4 pmol/l (2–8 pg/ml). Przy interpretacji wyniku lekarz bierze również pod uwagę aktualną osmolalność osocza.

Badania uzupełniające

Czasem istnieje konieczność wykonania dodatkowych testów uzupełniających, do których zalicza się test odwodnieniowy oraz odwodnieniowo-wazopresynowy.

• Test odwodnieniowy – wykonuje się go w warunkach szpitalnych i polega na przyjmowaniu przez pacjenta płynów przez nawet kilkanaście godzin. W tym czasie monitorowana jest masa ciała pacjenta, a analizie poddane są osmolalność i ciężar właściwy moczu oraz osmolalność i ilość sodu we krwi. Jeśli wydalany mocz nadal jest niezagęszczony, podejrzewa się moczówkę prostą.
• Test odwodnieniowo-wazopresynowy – pomaga określić typ moczówki prostej. Polega na przyjmowaniu przez pacjenta analogu wazopresyny (desmopresyny) i analizie moczu. Jeśli po przyjęciu tej substancji parametry moczu ulegną poprawie i jest on bardziej zagęszczony, podejrzewa się moczówkę prostą centralną. Jeżeli natomiast mocz nadal jest rozcieńczony, prawdopodobnie mamy do czynienia z moczówką prostą nerkową.

Nadmiar wazopresyny – objawy i przyczyny

Nadmierne wydzielanie wazopresyny prowadzi do zespołu nieadekwatnego wydzielania wazopresyny (SIADH), zwanego też zespołem Schwartza-Barttera. Powoduje on wydalania mniejszej ilości moczu o dużej zawartości sodu, co przyczynia się do hiponatremii. Schorzenie to może objawiać się nudnościami, zmęczeniem, bólem głowy, wymiotami, obniżeniem napięcia mięśniowego lub nadmierną pobudliwością. Zaawansowana choroba może prowadzić do śpiączki lub wystąpienia drgawek i jest stanem zagrażającym życiu. Do przyczyn wydzielania wazopresyny w zbyt dużej ilości zalicza się:

• nowotwory,
• choroby płuc,
• uszkodzenie mózgu,
• prawokomorową niewydolność serca,
• stosowanie niektórych leków.

Niedobór wazopresyny – objawy i przyczyny

Zbyt niski poziom wazopresyny we krwi nazywany jest moczówką prostą. Polega ona na wydalaniu dużej ilości rozcieńczonego moczu i objawia się przede wszystkim nasilonym pragnieniem. Moczówka nerkowa spowodowana jest brakiem wrażliwości receptorów nerkowych na wazopresynę. Przyczyną moczówki prostej centralnej jest najczęściej uszkodzenie podwzgórza lub przysadki wskutek:

• urazów po operacji,
• nowotworów,
• infekcji,
• chorób naczyniowych.

Leczenie zaburzeń wydzielania wazopresyny

Odpowiednie leczenie zaburzeń wydzielania wazopresyny dobierane jest przez lekarza np. nefrologa. Opiera się ono głównie na farmakoterapii i polega zazwyczaj na przyjmowaniu analogów wazopresyny (desmopresyna, terlipresyna) lub jej antagonistów (waptany). W przypadku nadmiaru wazopresyny lekarz może zalecić również ograniczenie ilości spożywanych płynów. 

Wizytę u specjalisty możesz w łatwy sposób umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Autor