Czym jest amylaza i jaką pełni funkcje?

Amylaza jest jednym z najważniejszych enzymów hydrolitycznych w organizmie. Produkowana jest przez trzustkę, ślinianki, gruczoły mleczne, błonę śluzową jelita cienkiego, a także przez jądra i jajniki. 

Amylaza rozkłada wielocukry, skrobię i glikogen, do cukrów prostych. Proces trawienia węglowodanów rozpoczyna się już po włożeniu pokarmu do jamy ustnej. Produkowana jest wówczas amylaza ślinowa, zachodzi wstępny etap trawienia, a następnie pokarm wędruje do żołądka i powstaje amylaza trzustkowa, która uwalniana jest w dwunastnicy i zachodzi kolejny proces trawienia węglowodanów do cukrów prostych.

Umów się do lekarza rodzinnego

Po co oznacza się poziom amylazy?

Poziom amylazy oznacza się, aby sprawdzić funkcjonowanie narządów i komórek, które ją produkują. Badanie to ważne jest przy diagnozowaniu chorób trzustki, w tym jej ostrego lub przewlekłego zapalenia. Zwykle towarzyszą temu schorzeniu nagłe lub nawracające bóle w górnej części brzucha, wymioty, gorączka, zaparcia lub biegunki, przyspieszenie akcji serca, spadek wagi. 

Oznaczenie poziomu amylazy pozwala też ocenić skuteczność prowadzonego leczenia chorób trzustki lub sprawdzić funkcjonowanie ślinianek, szczególnie jeśli występuje suchość w ustach lub obrzęk ślinianek. Ważne jest oznaczenie amylazy w przypadku chorób wątroby, zwłaszcza jeśli dodatkowo pojawiają się wzdęcia, uczucie ciężkości w nadbrzuszu po posiłku, bezsenność, krwotoki z nosa i dziąseł, problemy z trawieniem potraw tłustych, smażonych czy alkoholu.

Wszystkie niepokojące objawy dotyczące trawienia należy skonsultować z lekarzem rodzinnym bądź gastroenterologiem.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Amylaza w surowicy i w moczu

Poziom amylazy można oznaczyć w surowicy. W tym celu pobiera się krew z żyły łokciowej. Badanie wykonuje się na czczo, osiem godzin po ostatnim posiłku. 

Poziom enzymu można zbadać również w moczu. Amylaza zawarta we krwi jest wydalana z moczem, dlatego obydwa te badania są równie wiarygodne. Czasem badanie moczu jest bardziej zalecane, ponieważ poziom amylazy we krwi w ostrym zapaleniu trzustki jest najwyższy pomiędzy 6. a 12. godziną od wystąpienia objawów, a potem spada. Dlatego, aby potwierdzić lub wykluczyć ostre zapalenie trzustki, należy oznaczyć amylazę w moczu.

Normy amylazy w surowicy i w moczu

Poziom amylazy w surowicy krwi powinien mieścić się w przedziale 25-125 U/l, przy czym dla osób starszych zakres ten jest szerszy – 20-160 U/l. W moczu zawartość amylazy powinna być <650 U/l. Należy jednak pamiętać, że normy mogą się różnić w zależności od laboratorium, a otrzymane wyniki zawsze powinien interpretować lekarz w połączeniu z analizą występujących objawów chorobowych. 

Wysoki poziom amylazy

Jeśli poziom amylazy w surowicy przekracza 1150 U/l, może to świadczyć o ostrym zapaleniu trzustki. Stężenie amylazy od 575 do 1150 U/l może być wywołane:

• zapaleniem pęcherzyka żółciowego,
• kamicą żółciową,
• zapaleniem otrzewnej,
• okresowym zaostrzeniem przewlekłego zapalenia trzustki,
• perforacją wrzodu żołądka lub dwunastnicy,
• ostrym zapaleniem nerek,
• kwasicą ketonową w cukrzycy.

Amylaza w granicach 115-5757 U/l pojawia się w przypadku:

• świnki,
• kamicy przewodów ślinowych,
• po spożyciu dużej dawki etanolu (u alkoholików),
• w czasie chemio- lub radioterapii.

Wysoki poziom amylazy pojawia się również w chorobach wątroby, przewlekłym zapaleniu nerek, w ciąży pozamacicznej, nowotworach trzustki, tarczycy, płuc, gruczołu krokowego lub jajnika.

Niski poziom amylazy

Poziom amylazy spada w przypadku martwicy trzustki, poważnego uszkodzenia wątroby w wyniku zatrucia lekami, mukowiscydozy.

Autor