Układ krążenia − budowa i funkcje

Układ krążenia zbudowany jest z serca oraz zamkniętego systemu naczyń krwionośnych − tętnic i żył. Tworzą one dwa krwiobiegi: mały, nazywany płucnym oraz duży, zaopatrujący poszczególne tkanki w tlen i substancje odżywcze.

W krążeniu płucnym krew tłoczona z prawej komory dostaje się do tętnic płucnych, a następnie do naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne. W tym miejscu zachodzi wymiana gazowa, czyli wzbogacenie krwi w tlen i oddanie wydychanego dwutlenku węgla. W ostatnim etapie, utlenowana krew wędruje naczyniami żylnymi do lewego przedsionka serca.

W krążeniu dużym utlenowana krew tłoczona jest z lewej komory serca do aorty, przechodzącej w mniejsze tętnice, a następnie naczynia włosowate. Umożliwiają one przejście tlenu i substancji odżywczych do tkanek, a następnie odbiór produktów przemiany materii. Odtlenowana krew powraca naczyniami żylnymi do prawego przedsionka serca.

Serce jako narząd pracujący nieprzerwanie i zużywający duże ilości energii, zaopatrywane jest przez swój własny system naczyń krwionośnych, zwanych wieńcowymi. Ważną rolę odgrywa także układ bodźcoprzewodzący, regulujący rytm poszczególnych skurczów.

Umów się do lekarza rodzinnego

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia stanowią niezwykle szeroką grupę schorzeń. Poniżej opisano najbardziej popularne z nich. Leczeniem chorób układu krążenia zajmuje się przede wszystkim lekarz kardiolog.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz z łatwością umówić za pośrednictwem portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Nadciśnienie tętnicze

Jedną z najczęściej występujących chorób układu krążenia jest nadciśnienie tętnicze. Rozpoznaje się je w przypadku, gdy ciśnienie skurczowe przekracza 140 mmHg, a rozkurczowe 90 mmHg. Nieprawidłowe wartości muszą zostać odnotowane podczas dwóch osobnych wizyt u lekarza. W zależności od przyczyny, wyróżniamy dwa rodzaje nadciśnienia:

• pierwotne (tzw. samoistne) − w tym przypadku trudno jest wskazać konkretną przyczynę zaburzeń; najczęściej są to predyspozycje genetyczne, czynniki środowiskowe i szeroko pojęty styl życia (dieta, aktywność fizyczna, narażenie na stres),
• wtórne − rozwija się w przebiegu innego schorzenia (np. chorób nerek, nadczynności tarczycy) lub wskutek przyjmowanych leków. Wyeliminowanie przyczyny daje szansę na unormowanie wartości ciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie tętnicze rozwija się stopniowo, nie dając początkowo żadnych objawów. Niestety, brak odpowiedniego leczenia zwiększa ryzyko powikłań choroby, takich jak uszkodzenie naczyń lub nerek, a także niewydolność mięśnia sercowego.

W leczeniu nadciśnienia tętniczego stosuje się indywidualnie dopasowaną farmakoterapię, połączoną ze zbilansowaną dietą ograniczającą sól oraz umiarkowaną aktywnością fizyczną. Warto także pamiętać o regularnych badaniach profilaktycznych w kierunku innych chorób krążenia, gdyż uszkodzenie ściany naczyń pod wpływem podwyższonego ciśnienia może sprzyjać odkładaniu się w niej blaszki miażdżycowej.

Miażdżyca

Kolejną często występującą chorobą układu krążenia jest miażdżyca. Polega na odkładaniu się w ścianie naczyń krwionośnych złogów cholesterolu, które stopniowo upośledzają prawidłowy przepływ krwi. Konsekwencją jest zmniejszony transport tlenu i substancji odżywczych do tkanek, objawiający się m.in. bólem i pogorszeniem tolerancji wysiłku. Wyjątkowo niebezpieczną sytuacją jest pęknięcie blaszki miażdżycowej i powstanie skrzepliny, prowadzące do całkowitego zamknięcia światła naczynia. Brak przepływu krwi skutkuje zawałem mięśnia sercowego i jest bezpośrednim zagrożeniem życia.

W zależności od nasilenia choroby i ryzyka sercowo-naczyniowego, leczenie polega na modyfikacji stylu życia i/lub odpowiedniej farmakoterapii. W zaawansowanych przypadkach konieczne może być leczenie operacyjne.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa obejmuje zakrzepicę żył głębokich, której groźnym powikłaniem jest zatorowość płucna. Zakrzepica żył głębokich jest wynikiem zaburzenia równowagi między czynnikami prozakrzepowymi i przeciwzakrzepowymi, zwolnienia przepływu krwi lub uszkodzenia ściany naczynia. Najczęstszymi objawami jest ból i obrzęk w miejscu objętym zmianami, zaś oderwanie się skrzepu może prowadzić do udaru mózgu lub zatoru płucnego.

Leczenie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej polega na stosowaniu leków przeciwkrzepliwych i metod mechanicznych (np. pończoch uciskowych). Farmakoterapia stosowana jest również profilaktycznie po urazach lub w okresie okołooperacyjnym.

Niewydolność serca

Niewydolność serca oznacza, że nie jest ono w stanie efektywnie pełnić funkcji pompowania krwi. Ze względu na lokalizację zmian, dzielimy ją na lewokomorową i prawokomorową. W zależności od rodzaju choroby, pacjent doświadczać może obniżonej tolerancji wysiłku, obrzęków, dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz silnego osłabienia.

Leczenie farmakologiczne ma na celu poprawę wydolności serca, redukcję obrzęków oraz zmniejszenie oporu naczyniowego. Bardzo ważna jest również stała kontrola poziomu elektrolitów. 

Profilaktyka chorób układu krążenia

Profilaktyka chorób układu krążenia polega na skomponowaniu odpowiedniej diety, bogatej w owoce, warzywa oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Zdrowy organizm potrzebuje także odpowiedniej ilości ruchu, dopasowanego do naszych możliwości. Jednak podstawą profilaktyki pozostają regularne badania, które pozwalają na wczesne wykrycie zmian i zapobieganie ich groźnym powikłaniom.

Autor