Płonica - co to za choroba?

Płonica, zwana także szkarlatyną, jest zakaźną chorobą bakteryjną, wywoływaną przez paciorkowiec beta-hemolizujący. Większość zachorowań dotyczy dzieci. Płonica u dzieci występuje zazwyczaj między 5. a 15. rokiem życia.

Umów się do lekarza rodzinnego

Przyczyny płonicy

Wyróżnia się trzy możliwe drogi zakażenia płonicą:

• drogę kropelkową (najczęstszą);
• drogę pokarmową;
• poprzez przerwaną ciągłość skóry (najrzadsza).

Jak to dokładnie wygląda? Do zakażenia paciorkowcem wywołującym płonicę może dojść poprzez kontakt z chorą osobą, nosicielem, a także z zakażonymi przedmiotami lub pokarmami. 

Chory jest zakaźny dla osób ze swojego otoczenia do około 3 tygodni. Czas ten skraca się diametralnie - do 24 godzin - w przypadku podjęcia właściwego leczenia (podania antybiotyku). Osoby będące nosicielami bakterii wywołującej płonicę są zakaźne aż do momentu ustąpienia u nich obecności chorobotwórczego paciorkowca.

Jakie są objawy płonicy?

Choroba rozwija się szybko - pierwsze objawy zarażenia mogą być widoczne już po kilku godzinach od kontaktu z czynnikiem zakaźnym. U niektórych pacjentów symptomy chorobowe są widoczne nieco później, do około 7 dni od zakażenia. 

Płonica u dzieci oraz u osób dorosłych rozpoczyna się nagle. Pierwsze objawy choroby obejmują:

• gorączkę - sięgającą nawet 40 stopni Celsjusza;
• wysypkę na skórze;
• bóle brzucha i/lub wymioty.

Następnie pojawiają się kolejne dolegliwości, w tym zapalenie gardła, bolesne powiększenie węzłów chłonnych (szyjnych przednich).

Wysypka w płonicy

Jednym z bardziej charakterystycznych objawów płonicy jest niezwykle drobna wysypka, zlokalizowana na tułowiu oraz kończynach. Wielkość zmian skórnych porównuje się często do rozmiaru główki szpilki. Wysypce płoniczej towarzyszy zaczerwienienie skóry twarzy, z pominięciem tzw. trójkątu Fiłatowa, czyli okolicy nad górną wargą. 

Innym objawem charakterystycznym dla płonicy u dzieci i dorosłych jest objaw Pastii. Polega on na pojawianiu się nasilonej i wybroczynowej wysypki w miejscach szczególnie nagrzanych lub uciśniętych, np. na pośladkach. Aby upewnić się, czy obecna na ciele wysypka może być oznaką płonicy należy ją lekko ucisnąć palcem - czerwona zmiana skórna powinna na chwilę zniknąć.  

Malinowy język a płonica

Wiele osób słusznie kojarzy szkarlatynę z objawem tzw. malinowego języka. Co prawda, język u osób chorych na płonicę przybiera taki wygląd z uwagi na odsłonięcie brodawek językowych, jednak w początkowym okresie choroby (2-5 dni) język jest pokryty białym nalotem. 

Objawy płonicy świadczące o zdrowieniu

Przy podjęciu prawidłowego leczenia, objawy chorobowe w płonicy powoli ustępują. Wysypka nie trwa zazwyczaj dłużej niż tydzień. Pod koniec okresu chorobowego, po około 14-21 dniach pojawia się drobnopłatowe złuszczanie naskórka. Delikatne złuszczanie ma miejsce zazwyczaj na opuszkach palców, ale u niektórych pacjentów może dotyczyć tułowia i kończyn.

Jeśli występują u Ciebie lub Twojego dziecka wymienione wyżej objawy - skonsultuj się z lekarzem internistą, pediatrą lub specjalistą chorób zakaźnych. 

Wizytę u wybranego specjalisty umówisz z łatwością za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl. 

Płonica - leczenie i profilaktyka

Podstawą leczenia płonicy jest antybiotykoterapia. Jeśli nie istnieją przeciwwskazania do podania penicylin, takie jak alergia, wówczas to właśnie antybiotyki z grupy penicylin stanowią podstawę terapii. Zapisany przez specjalistę chorób zakaźnych lub innego lekarza preparat, chorzy na płonicę powinni przyjmować przez 7-10 dni. Jeśli istnieją przeciwwskazania do podawania penicyliny, pacjent powinien otrzymać antybiotyk makrolidowy.

Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia się paciorkowcem wywołującym płonicę, należy w szczególny sposób dbać o higienę osobistą. Warto również ograniczyć kontakt z osobami chorymi.

Powikłania płonicy

W niektórych przypadkach - u osób ze szczególnie osłabionym organizmem lub przy braku podjęcia leczenia - może dojść do rozwoju powikłań płonicy. Potencjalne powikłania szkarlatyny obejmują uszkodzenie nerek i/lub mięśnia sercowego. Może wystąpić także ropienie węzłów chłonnych, zapalenie ucha i/lub zatok nosa, ropień np. pozagardłowy czy okołomigdałkowy.  

Bibliografia:

1. Kacprzak-Bergman I., Szenborn L. (2010). Atlas chorób zakaźnych dzieci. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław, s. 45-47.
2. Dziubek Z. (2019). Choroby zakaźne i pasożytnicze. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, s. 99-100.