Selen - właściwości

Selen jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym potrzebnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Uczestniczy w budowaniu białek enzymatycznych, ma właściwości zarówno pro jaki i antyoksydacyjne - wykorzystywane głównie w terapii przeciwnowotworowej. Ponadto, wykazuje takie właściwości jak:

• wspiera funkcjonowanie układu immunologicznego;
• działa łagodząco w dysfunkcji stawów związanych z chorobami reumatologicznymi;
• wspiera leczenie depresji;
• zmniejsza wystąpienia stanów zapalnych.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Jakie jest zapotrzebowanie na selen?

Selen jako pierwiastek śladowy powinien być dostarczany każdego dnia w ilości 55 µg. W badaniach laboratoryjnych oszacować można precyzyjnie wysycenie krwi selenem. Prawidłowe wyniki powinny wynosić 70-150 µg/L. Selen najlepiej przyswajalny jest w formie selenocysteiny, którego absorpcja zachodzi w jelicie cienkim. Bardzo dobrym połączeniem jest jednoczesne przyjmowanie selenu i cynku, które są deficytowe u wielu osób. Szczególnie narażone na niedobór selenu oraz cynku są osoby starsze, niedożywione oraz nadmierne odchudzające się. Ograniczenie produktów będących źródłem tych pierwiastków np. nabiału, czerwonego mięsa –  może doprowadzić do wystąpienia niedoborów, a tym samym negatywnie wpłynąć na nasze zdrowie.

Jakie są skutki nadmiaru selenu?

Selen, jak i inne składniki diety, można przedawkować. Długotrwałe przyjmowanie selenu w dawce 400 µg/dzień może przynieść takie skutki uboczne jak:

• nadmierne wypadanie włosów;
• przebarwienia płytki paznokcia;
• czosnkowy zapach z ust;
• zaburzenia neurologiczne;
• biegunka.

Bagatelizując powyższe objawy i nadal przyjmując duże dawki selenu możemy doprowadzić do zatrucia selenem. Skutkiem tego stanu może być obrzęk płuc, marskość wątroby, a nawet śmierć.

Selen - skutki niedoboru

W krajach, gdzie występuje niskie stężenie selenu w glebie, a co za tym idzie w żywności spotkać można się z niebezpiecznymi skutkami niedoboru tego pierwiastka. Jedną z poważniejszych konsekwencji jest choroba Keshan - endemiczna kardiomiopatia. Niedobór selenu może objawiać się m.in:

• niewydolnością serca;
• dysfunkcją układu pokarmowego - wymioty;
• zaburzeniami pracy gruczołu tarczowego;
• wypadaniem włosów oraz łamliwością paznokci;
• zaburzeniami ze strony układu nerwowego.

Jakie są źródła selenu w diecie?

Selen można znaleźć z wielu powszechnie spożywanych produktach. Jego przyswajalność wraz z codziennymi posiłkami jest bardzo dobra - waha się w granicach 50-60%. Dobrym źródłem selenu są:

• warzywa kapustne;
• rośliny strączkowe;
• szparagi;
• orzechy brazylijskie;
• grzyby;
• mięso - głównie czerwone;
• ryby;
• produkty zbożowe;
• nabiał.

Zawartość selenu w produktach spożywczych uzależniona jest również od wysycenia nim gleby. Im zawartość selenu w glebie jest większa, tym finalnie produkty spożywcze zawierają znacznie większe jego ilości. 

Aby zachować odpowiednią homeostazę organizmu, należy każdego dnia dostarczać odpowiednich makro i mikroelementów - w tym selenu. Zarówno nadmiar, jak i niedobór tego pierwiastka może negatywnie wpłynąć na nasze zdrowie. Chcąc zacząć suplementować selen, należy przed tym skonsultować się z naszym lekarzem rodzinnym, w celu ustalenie potrzebnej dawki. Dzięki takiej wizycie zminimalizujemy ryzyko wystąpienia objawów przedawkowania oraz interakcji selenu z regularnie przyjmowanymi lekami. Pamiętajmy, że selen dostarczamy również każdego dnia wraz ze spożywaną żywnością. Aby zwiększyć ilość selenu w naszej diecie, warto wprowadzić produkty będące dobrym jego źródłem, np. orzechy brazylijskie. Jeżeli mamy problem z komponowaniem posiłków, warto skorzystać z pomocy wykwalifikowanego dietetyka. Poprzez taką wizytę dowiemy się jak i w których posiłkach najlepiej zwiększyć dawkę selenu.

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Ratajczak M., Gietka-Czerner M. (2016). Rola selenu w organizmie człowieka. Postępy Nauk Medycznych, XXIX(12): 929-933.
2. Klecha B., Bukowska B. (2016). Selen w organizmie człowieka - charakterystyka pierwiastków i potencjalne zastosowanie terapeutyczne. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 4, str. 818–829.

Autor