Czym jest sól fizjologiczna?

Jako sól fizjologiczną określamy rozpuszczony w wodzie chlorek sodu w stężeniu, które odpowiada stężeniu w płynach naszego organizmu. Takie płyny o tym samym stężeniu, co fizjologiczne płyny, noszą nazwę izotonicznych. Stężenie chlorku sodu uznawane za izotoniczne wynosi 0,9%. 

Sól fizjologiczna może być długotrwale podawana, np. w postaci kroplówek, nie doprowadzając do odwodnienia ani przewodnienia.

Rodzaje soli fizjologicznej

Sól fizjologiczna to taka, której stężenie wynosi 0,9%. W preparatach dostępnych na rynku spotkamy jej połączania z nawilżającym kwasem hialuronowym albo ektoiną. Oprócz tego można spotkać się także spotkać się z roztworami hipertonicznymi - zawierają wyższe stężenie chlorku sodu (nawet do 6%).

Właściwości soli fizjologicznej

Sól fizjologiczna przede wszystkim wykazuje właściwości nawilżające i, co ważne, nie podrażnia tkanek. Można ją stosować zarówno do oczu, do nosa, jak i wziewnie. Pomaga w mechanicznym usunięciu nadmiaru wydzieliny, ciał obcych, bakterii, a także alergenów.

Umów się do lekarza rodzinnego

Zastosowania soli fizjologicznej

Sól fizjologiczną można zastosować na wiele dolegliwości. Suche oczy, katar, kaszel, rany i wiele, wiele innych. Ponadto używa się jej do płukania jam ciała, oczyszczania ran i usuwania opatrunków, a także sporządzania zastrzyków oraz wlewów (kroplówek).

Sól fizjologiczna do oczu

W dzisiejszych czasach ilość czasu spędzanego przed ekranami jest naprawdę ogromna i cały czas rośnie. Niestety, wpływa to niekorzystnie na nasz wzrok. Podczas korzystania z laptopów, telewizorów czy komórek mrugamy zdecydowanie rzadziej, co powoduje niedostateczne nawilżenie rogówki oka. Objawia się to uczuciem piasku w oczach, podrażnieniem, zaczerwienieniem. Najtańszym sposobem na przywrócenie nawilżenia jest roztwór soli fizjologicznej. Sprawdzi się ona także w przypadku dostania się do oka ciała obcego.

Jak przemywać oko solą fizjologiczną?

Do przepłukania oka są potrzebne ampułki z solą fizjologiczną. Po jej otwarciu przechylamy głowę do tyłu, odciągamy dolną powiekę i obficie polewamy gałkę oczną. Zabieg można powtórzyć kilkakrotnie.

Do nawilżenia oka wystarczy jedna kropla - miejmy jednak na uwadze fakt, że ampułka traci ważność praktycznie zaraz po otwarciu. Z tego powodu do nawilżenia oka lepiej sprawdzą się gotowe krople do oczu z dodatkowymi środkami nawilżającymi.

W przypadku utrzymujących się problemów ze wzrokiem warto udać na się na wizytę do okulisty.

Sól fizjologiczna do nosa

W trakcie przeziębienia jednym z objawów choroby jest zazwyczaj katar. Niezależnie od tego, czy dosłownie leje się z nosa czy doskwiera uczucie zatkanych zatok, sól fizjologiczna może przynieść ulgę.Lekarze rodzinni oraz interniści bardzo często zalecają jej stosowanie swoim pacjentom. Można ją wykorzystać zarówno do płukania zatok z wykorzystaniem specjalnych urządzeń (dzbanków lub butelek), a także do nawilżania śluzówki nosa (przy wykorzystaniu ampułek lub aerozoli). 

Sól fizjologiczna do nosa jest także jednym z etapów podawania leków donosowych. Przed każdą aplikacją leku należy oczyścić nos z wydzieliny. W tym celu można posłużyć się aerozolami z solą fizjologiczną lub izotonicznym roztworem wody morskiej, która oprócz chlorku sodu zawiera dodatkowe mikroelementy o korzystnym działaniu na śluzówkę nosa.

Jak płukać nos solą fizjologiczną?

Do wykonania płukania nosa solą fizjologiczną w warunkach domowych potrzebne będzie specjalne urządzenie - butelka lub dzbanek - oraz saszetki zawierające odpowiednią ilość soli. Instrukcje płukania nosa znajdziesz niżej.

• Urządzenie wypełnij przegotowaną wodą o temperaturze pokojowej.
• Wsyp zawartość saszetki do wody.
• Wymieszaj (do rozpuszczenia).
• Pochyl głowę nad miską lub zlewem przekrzywiając ją w jedną stronę.
• Przyłóż butelkę lub dzbanek do otworu nosowego, który jest wyżej i powoli wlewaj sól fizjologiczną (powinna wypłynąć drugim otworem nosowym).

W trakcie przelewania warto trzymać otwarte usta i cały czas oddychać - naturalnie “uszczelnimy” nos i sól nie popłynie do gardła.

Dorośli i nastolatki mogą wykonywać zabieg samodzielnie, dzieci pod nadzorem dorosłych. Niestety małe dzieci mogą źle reagować na płukanie nosa i zatok, ponadto wiąże się to z ryzykiem zakrztuszenia - w ich przypadku lepiej wykorzystać sól fizjologiczną lub wodę morską w postaci aerozolu.

Sól fizjologiczna na rany

Do niewielkich zranień i urazów nie wymagających interwencji lekarskiej dochodzi bardzo często. Jednym z pierwszych kroków, jakie powinniśmy podjąć, gdy dojdzie do urazu jest oczyszczenie rany. W tym celu możemy posłużyć się ampułkami zawierającymi roztwór soli fizjologicznej. Dzięki niej mechaniczne oczyścimy rany poprzez wypłukanie zanieczyszczeń solą fizjologiczną, jednocześnie nie podrażniając tkanek. Kolejno można zastosować antyseptyk, by zapobiec rozwojowi bakterii.

Oprócz tego sól fizjologiczną można stosować do namaczania przyschniętych opatrunków z gazy lub włókniny w celu ich łatwiejszego usunięcia.

Sól fizjologiczna dla noworodka

W skład wyprawki dla rodziców powinna wchodzić sól fizjologiczna. Ma ona wiele zastosowań i doskonale sprawdza się zarówno w codziennej toalecie noska i oczu dziecka, jak i w czasie choroby. Wybierzmy tę w ampułkach, będzie uniwersalna. Alternatywnie do noska możemy kupić izotoniczną sól morską w aerozolu ze specjalnym delikatnym aplikatorem.

W przypadku kataru u maluszków dobrze sprawdzają się odciągacze kataru, tzw. aspiratory. Jednak by aspiracja przebiegła sprawnie i prawidłowo, konieczne jest wcześniejsze upłynnienie wydzieliny tak, by łatwiej ją było wyssać z pomocą urządzenia. W tym celu można wykorzystać sól fizjologiczną, zakraplając po kilka kropelek do każdego z otworów nosowych dziecka.

Sól fizjologiczna do inhalacji

W trakcie przeziębienia lub innych chorób górnych dróg oddechowych ważne jest dbanie o odpowiednie nawilżenie śluzówki dróg oddechowych. W tym celu można wykonywać inhalację z wykorzystaniem roztworu soli fizjologicznej. Wykonywac można je kilka razy dziennie. 
W przypadku mokrego kaszlu oraz obfitego kataru można pokusić się o wykonanie inhalacji solą hipertoniczną - zmniejszy ona obrzęk śluzówek, wysięk, a także nasili odruch kaszlu, ułatwiając pozbycie się zalegającej wydzieliny. Należy pamiętać o tym by nie wykonywać jej na noc!

Co dają inhalację z soli fizjologicznej?

Oprócz nawilżenia śluzówki, obserwuje się dodatkowo takie efekty jak:

• oczyszczenie dróg oddechowych z alergenów;
• zmniejszenie podrażnienia;
• upłynnienie wydzieliny;
• ułatwienie odkrztuszania;
• łagodzenie podrażnień wywołanych suchym kaszlem.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić z łatwością za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Dubiel, B. (2009). Ocena skuteczności płukania nosa izotonicznym roztworem soli w leczeniu i profilaktyce nieżytu nosa. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/artykuly/43044,plukanie-nosa-izotonicznym-roztworem-soli-jest-korzystne-w-niezycie-nosa,1.
2. Skotnicka, B. (2014). Czy fizjologiczny roztwór chlorku sodu lub wodę morską zaleca się tylko w objawowym leczeniu infekcyjnego zapalenia zatok przynosowych, czy także w alergicznym lub polekowym nieżycie nosa? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.6.4.11.
3. Mazurek, H. (2014). Jak wykonać płukanie nosa roztworem soli w domu? Czy do płukania lepiej stosować roztwór izotoniczny, czy hipertoniczny? Jak uzyskać 3% roztwór NaCl? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.4.5.2.
4. Kołodziej, M. (2016). Nebulizacja ze stężonego czy fizjologicznego roztworu soli w ostrym zapaleniu oskrzelików? – przegląd systematyczny i metaanaliza. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pediatria/przeglad-badan/139650,nebulizacja-ze-stezonego-czy-fizjologicznego-roztworu-soli-w-ostrym-zapaleniu-oskrzelikow.

Autor