Czym są ślinianki i kiedy warto je zbadać?

Ślinianki to gruczoły, których podstawową rolą jest produkcja śliny. Trzy największe pary ślinianek, czyli przyuszne, podjęzykowe i podżuchwowe, wspomagane są przez mniejsze, porozrzucane w jamie ustnej i gardle. Wytwarzana przez nie ślina pełni kilka ważnych funkcji. Przede wszystkim ułatwia przeżuwanie i połykanie pokarmu poprzez jego nawilżenie. Zawarte w niej enzymy biorą udział we wstępnym trawieniu cukru oraz mają właściwości bakteriobójcze. Codziennie ślinianki są w stanie wyprodukować około 1 litra śliny, więc ich praca jest dość intensywna.

Umów się do lekarza rodzinnego

Wskazania i przeciwwskazania do wykonania USG ślinianek

Laryngolog lub lekarz rodzinny najczęściej na USG ślinianek kieruje osoby, które skarżą się na uciążliwy i powracający ból w okolicach uszu czy gardła. Wskazaniem do wykonania badania są także powiększone, opuchnięte i twarde gruczoły ślinowe i węzły chłonne, ból podczas mówienia, jedzenia oraz uciskania. Trudności w połykaniu śliny, suchość w ustach oraz nieprzyjemny posmak również są sygnałem do wykonania USG ślinianek. 

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Badanie jest na tyle bezpieczne i nieinwazyjne, że nie istnieją przeciwwskazania do jego wykonania. Jeśli na szyi występują rany, oparzenia czy otwarte infekcje, USG ślinianek należy wykonać po zagojeniu skóry. 

Badanie czasami może powodować ból i dyskomfort w wyniku ucisku na szyję pacjenta głowicą aparatu.

Jak przebiega badanie USG ślinianek?

Badanie przeprowadzane jest za pomocą ultrasonografu, którego głowica emituje fale ultradźwiękowe. Fale te odbijają się z inną częstotliwością od tkanek o różnej gęstości i są ponownie wyłapywane przez głowicę. 

Pacjent po wejściu do gabinetu USG proszony jest o odsłonięcie szyi i położenie się na kozetce. Tuż przed badaniem warto przełknąć ślinę, by pęcherzyki powietrza w niej obecne nie zaburzały obrazu. Zobrazowanie ślinianek przyusznych wymaga skręcenia głowy w prawo i lewo, a podżuchwowych odchylenia jej do tyłu. Czasem diagnosta umieszcza palec w jamie ustnej pacjenta lub delikatnie uciska wewnętrzną część policzka, by sprawdzić drożność przewodów odprowadzających ślinę.

Jakie schorzenia może wykryć za pomocą USG ślinianek?

Badanie USG pozwala na określenie wielkości, kształtu i lokalizacji ślinianek oraz stanu przewodów ślinowych. Możliwa jest również ocena przepływu krwi w miąższu ślinianek oraz stopnia unaczynienia ewentualnych zmian dzięki wykorzystaniu opcji doppler podczas badania. Zmiany chorobowe, które pozwala uwidocznić badanie ultrasonograficzne ślinianek to:

• stany zapalne bakteryjne, wirusowe lub autoimmunologiczne (np. w przebiegu choroby Mikulicza-Radeckiego lub choroby Sjögrena); 
• obrzęki i powiększenie ślinianek;
• guzy, torbiele, tłuszczaki i nerwiaki;
• sialozy – stan patologiczny, w którym dochodzi do powiększenia ślinianek, a ich miąższ ulega zagęszczeniu;
• złogi w przebiegu kamicy ślinianek;
• zaburzenia rozwojowe (hipoplazja, dodatkowy gruczoł ślinowy w policzku);
• zmiany pourazowe (krwiaki, ropnie ślinianek);
• nowotwory łagodne ślinianek (gruczolaki);
• nowotwory złośliwe ślinianek (gruczolakoraki, nowotwory płaskonabłonkowe i niezróżnicowane).

Zazwyczaj stan patologiczny dotyczy tylko jednej ślinianki z pary. Jeśli zmiany występują symetrycznie lub dotykają wszystkich gruczołów ślinowych to może być to objaw schorzeń autoimmunologicznych, układowych lub zaburzeń związanych z metabolizmem (np. sialoz).

Przygotowanie do USG ślinianek

Do badania ślinianek za pomocą ultrasonografu nie trzeba się wcześniej przygotowywać. Warto założyć tego dnia ubranie, które nie zasłania szyi, a tuż przed wejściem do gabinetu zdjąć biżuterię, która może przeszkadzać w przeprowadzeniu badania, tj. naszyjnik czy długie kolczyki. Mężczyźni z długim zarostem zostaną poproszeni o wcześniejsze jego zgolenie.