Afazja – co to takiego?

Mianem afazji określa się zaburzenia funkcji językowych, będące wynikiem uszkodzenia mózgu. Dysfunkcje te mogą objawiać się problemami w odbieraniu i nadawaniu mowy, także w formie pisanej. Do wystąpienia afazji dochodzi, gdy uszkodzeniu ulega dominująca półkula mózgu – u większości osób (praworęcznych) jest to półkula lewa.

Afazja bywa mylona z dyzartią, jednak są to skrajnie różne przypadłości. W przypadku dyzartrii chory rozumie, co mówią inni oraz doskonale wie, co chce powiedzieć, jednak nie potrafi się wysłowić ze względu na zaburzenia aparatu mowy. Zaburzenie to spowodowane jest uszkodzeniem pnia mózgu, w którym mieszczą się ośrodki nerwów czaszkowych, odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie aparatu mowy.

Afazja czuciowa i afazja ruchowa

Wyróżnia się dwa główne typy afazji – ruchową i czuciową.

• Afazja ruchowa (motoryczna) – osoby cierpiące na ten typ afazji wprawdzie rozumieją mowę innych osób, jednak same nie potrafią poprawnie się komunikować. Charakterystyczne jest mylenie znaczenia słów, trudności w dobraniu właściwego wyrazu. Pacjent wie, co chce powiedzieć i w jego głowie dana wypowiedzieć ma sens, jednak nie potrafi jej prawidłowo zakomunikować, przez co z ust wydobywają się nieskładne słowa, które nie układają się w logiczną całość.
• Afazja czuciowa (sensoryczna) – w tym wypadku pacjent ma problem z rozumieniem języka mówionego bądź pisanego. Nie rozumie wypowiadanych słów, zdań i pytań, ma również problem z formułowaniem logicznych wypowiedzi. W łagodnych przypadkach problemy te dotyczą tylko bardziej złożonych wypowiedzi, jednak u pacjentów z poważniejszą postacią afazji rozumienie mowy może być całkowicie zniesione.

Afazja jest niezwykle złożonym zjawiskiem, dlatego powyższy podział nie jest jedynym. Lekarze wyróżniają także afazję globalną (całkowitą), gdy chory cierpi na zaburzenia rozumienia i nadawania mowy, a także afazję amnestyczną, w przypadku której pojawiają się trudności ze znalezieniem odpowiedniego słowa, by skonstruować wypowiedź (zapominanie imion i nazwisk, nazw przedmiotów). Badacze skonstruowali także podział tych zaburzeń ze względu na lokalizację uszkodzenia, stąd wyróżnia się afazję czołową (należąca do afazji ruchowej, uszkodzeni uległ ośrodek Broki w strukturach czołowych), afazję ciemieniową (należąca do afazji czuciowo-ruchowej, uszkodzeniu ulega płat ciemieniowy) oraz afazję skroniową (uszkodzeniu ulega płat skroniowy).

Jakie są przyczyny afazji?

Przyczyną afazji najczęściej są poważne uszkodzenia mózgu, będące konsekwencją udarów mózgu (niedokrwiennego lub krwotocznego). W takich przypadkach afazja przybiera ciężką postać, szczególnie u starszych pacjentów. Powodem wystąpienia afazji mogą być także urazy mózgu, występujące miejscowo stany zapalne, guzy, czy miażdżyca tętnic mózgowych. Nasilająca się afazja to także jeden z objawów choroby Alzheimera oraz innych schorzeń neurodegeneracyjnych.

Zdarza się, że afazja ma charakter przejściowy, co ma miejsce przy przemijających atakach niedokrwiennych mózgu (TIA), napadach padaczkowych, czy nawracających migrenach.

Umów wizytę u neurologa

Wystąpienie afazji – co robić?

Afazja zazwyczaj pojawia się nagle, wskazując na ciężki stan osoby chorej, dlatego konieczna jest jak najszybsza konsultacja lekarska. Specjalista musi sprawdzić, czy zachodzi bezpośrednie zagrożenie życia chorego oraz jaki jest stan pacjenta.

W trakcie diagnostyki wykonuje się szereg badań obrazowych (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), laboratoryjnych i neurologicznych, a także przeprowadza się szczegółowy wywiad z chorym oraz rodziną, by ustalić, jak głębokie są zaburzenia świadomości i problemy rozumieniem mowy oraz artykułowaniem zdań.

Afazja – jak leczyć?

Terapia afazji polega przede wszystkim na leczeniu choroby, która afazję spowodowała. U chorych po przebytym udarze połączenie odpowiedniego leczenia i rehabilitacji przynosi poprawę już po kilku tygodniach. W przypadku chorób neurodegeneracyjnych rehabilitacja często nie przynosi żadnej poprawy, mimo włożenia w nią ogromu pracy.

Pacjent powinien być pod stałą opieką neurologa, ważna jest też współpraca z neuropsychologiem i neurologopedą, a także wsparcie najbiższych.

Autor