Cholestaza ciążowa – przyczyny

Cholestaza ciążowa występuje u 1 na 150-200 ciężarnych. Rozwija się zwykle w III trymestrze ciąży. Przyczyny pojawienia się choroby są złożone i mogą to być czynniki:

• genetyczne – rodzinne występowanie, predyspozycje etniczne i geograficzne, mutacje białka transportowego błony kanalikowej hepatocyta - MRP;
• hormonalne – stosowanie doustnej antykoncepcji, ciąża bliźniacza - ze względu na wyższe stężenie estrogenów;
• środowiskowe – niedobór selenu, nadmiar kwasu erukowego, spożywanie żywności zanieczyszczonej pestycydami;
• związane z zaburzeniami mikrobiomu jelit.​

Umów się do ginekologa

Cholestaza ciążowa a świąd skóry

Najczęściej kojarzonym objawem cholestazy ciążowej jest świąd skóry i dotyczy on około 75% chorych ciężarnych. Warto jednak brać pod uwagę fakt, iż powodów świądu skóry jest naprawdę dużo. W ciąży przede wszystkim może wynikać on z rozciągania się skóry wraz z zaawansowaniem ciąży, dlatego warto pamiętać o jej regularnym nawilżaniu. Skóra może swędzieć również na tle uczuleniowym, a czasami świąd może pojawiać się nawet na tle nerwowym. W przypadku cholestazy ciążowej, charakterystyczne cechy świądu, które mogą pomóc w rozpoznaniu to:

• brak towarzyszącej mu wysypki;
• nasila się w godzinach wieczornych i nocnych;
• początkowo może obejmować tylko wewnętrzne powierzchnie dłoni oraz podeszwową część stóp, a z czasem przybiera bardziej nasiloną postać i obejmuje całe ciało.

Inne objawy kliniczne cholestazy ciążowej

• Łagodna żółtaczka – najczęściej pojawia się w ciągu miesiąca od wystąpienia pierwszych objawów świądu;
• Objawy ze strony układu pokarmowego – nudności, bóle brzucha, stolce tłuszczowe.

Cholestaza ciążowa – rozpoznanie

Cholestazę ciążową rozpoznaje się na podstawie podwyższonego stężenia całkowitych kwasów żółciowych. Ich oznaczenie stanowi podstawowy element diagnostyczny, ponieważ występuje u wszystkich pacjentek z cholestazą ciążową. Stężenie >40 mmol/l świadczy o ciężkiej postaci choroby. To właśnie kwasy żółciowe są odpowiedzialne za groźne powikłania dla płodu, ponieważ wywierają działanie obkurczające na naczynia kosmówki łożyskowej. Ważne jest również oznaczenie enzymów wątrobowych (AST, ALT), ale nie należy diagnozować cholestazy ciążowej opierając się tylko o te wyniki, ponieważ będą one podwyższone tylko u 20-60% chorych ciężarnych.

Cholestaza ciążowa – powikłania

Powikłania cholestazy ciążowej są bardzo poważne i należą do nich:

• poród przedwczesny;
• przedwczesne oddanie smółki u dziecka (zielone wody płodowe);
• krwotoki u matki jak i noworodka;
• śmierć wewnątrzmaciczna (2%).

Cholestaza ciążowa – leczenie

Podstawowym celem leczenia jest zniwelowanie klinicznych i biochemicznych objawów związanych z chorobą. Preparatem pierwszego wyboru jest kwas ursodeoksycholowy, w dawce 10-15 mg/kg m.c./dobę. Jest to bezpieczne leczenie w okresie ciąży. Mechanizm działania tego leku polega m.in. na ochronnym wpływie na funkcję łożyska. Oprócz leczenia farmakologicznego niezwykle ważnym elementem wspierającym terapię cholestazy ciążowej jest zbilansowana, lekkostrawna dieta z ograniczeniem tłuszczu.

Cholestaza ciążowa a rozwiązanie ciąży

Cholestaza ciążowa nie jest wskazaniem do porodu drogą cesarskiego cięcia, ale jest wskazaniem do indukcji porodu, ponieważ u ciężarnej z rozpoznaną cholestazą, ciążę rozwiązuje się po ukończonym 37. tygodniu jej trwania.

Cholestaza ciążowa – rokowania

W przypadku odpowiednio wcześnie rozpoznanego schorzenia rokowania są bardzo dobre. Po porodzie cholestaza i świąd mijają bardzo szybko, a choroba ustępuje samoistnie. Niestety jest bardzo duże ryzyko (45-90%), że pojawi się również w kolejnej ciąży u tej samej pacjentki. Cho­le­sta­za może nawrócić też po za­sto­so­wa­niu an­ty­kon­cep­cji hor­mo­nal­nej dwu­skład­ni­ko­wej i jest prze­ciw­wska­za­niem do sto­so­wa­nia tych le­ków. Dobór bezpiecznej i skutecznej formy antykoncepcji warto przedyskutować z lekarzem internistą i ginekologiem. 

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Milkiewicz P. (2010). Cholestaza ciążowa - wybrane aspekty. Gastroenterol Klin. 2(1):10-13.
2. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych. Ginekol Pol. 2012; 83, 713-717.
3. EASL Clinical Practice Guidelines: management of cholestatic liver diseases. J Hepatol. 2009; 51:237-267.

Autor