Choroby zakaźne - rodzaje i epidemiologia

Choroby zakaźne możemy podzielić ze względu na czynnik, jaki spowodował chorobę. Pierwszym etapem rozwoju choroby jest zarażenie, czyli przeniesienie chorobotwórczego patogenu do organizmu. Już na tym etapie różne mechanizmy odporności naszego organizmu mogą zwalczyć patogeny. Jeżeli jednak do tego nie dojdzie, a patogeny zaczną się namnażać mamy do czynienia z zakażeniem. Wśród chorób, których przebieg zależny jest od zakażenia, wyróżniamy choroby:

• bakteryjne,
• wirusowe,
• grzybicze (grzybice),
• pasożytnicze.

Choroby te mogą być przenoszone różnymi drogami w sposób bezpośredni lub pośredni. Bezpośrednimi drogami zakażenia są drogi seksualna oraz wertykalna. Droga wertykalna oznacza przeniesienie patogenu z matki na dziecko w czasie ciąży lub porodu.

Drogami pośrednimi przenoszenia chorób zakaźnych są droga kropelkowa, pokarmowa lub wektorowa, gdy w procesie przeniesienia patogenu z jednego organizmu na drugi pośredniczy inny żywy organizm.

Umów dogodny termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Choroby zakaźne - diagnostyka

Choroby zakaźne mogą być diagnozowane zarówno metodami domowymi, jak i specjalistycznymi badaniami wymagającymi udania się na badanie diagnostyczne. Skierowanie na takie specjalistyczne badanie powinno być poprzedzone skierowaniem od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Domowa diagnostyka chorób zakaźnych

Choroby zakaźne mogą być diagnozowane specjalnymi testami w warunkach domowych. Testy te polegają najczęściej na wykonaniu własnoręcznego wymazu z nosa lub gardła. Mogą to być również testy, do których wykonania niezbędne będzie pobranie kropli krwi lub niewielkiej próbki moczu. Do domowych testów diagnostycznych należą między innymi:

• test w kierunku wirusa Sars-Cov-2,
• testy combo wykrywające wirusa Sars-Cov-2, grypę lub paciorkowca,
• domowy test na HIV,
• domowy test na kiłę,
• test na obecność Helicobacter pylori.

Testy takie mogą być zakupione w aptece. Należy uważać na testy diagnostyczne kupione poza placówkami medycznymi ze względu na brak konieczności spełnienia warunków odpowiedniego przechowywania tych testów.

Diagnostyka chorób zakaźnych

Choroby zakaźne powinny być diagnozowane w specjalistycznych punktach diagnostycznych. Należy pamiętać, że domowe testy niosą za sobą duże ryzyko błędu i ostatecznym potwierdzeniem diagnozy powinno być wykonanie badania w centrum diagnostycznym, po uprzednim skierowaniu od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. 

Choroby zakaźne w zależności od patogenu, który je wywołuje, mogą być wykrywane różnymi badaniami. Badanie to może opierać się bezpośrednio na stwierdzeniu obecności danego patogenu w materiale biologicznym, takim jak krew czy mocz. Możliwe jest również stwierdzenie obecności danego patogenu metodami pośrednimi, takimi jak wykrywanie materiału genetycznego patogenu czy markerów biochemicznych, jak na przykład wytwarzane przez patogen białka.

Choroby zakaźne - leczenie

Choroby zakaźne leczone są różnymi lekami przeciwdrobnoustrojowymi. W celu odpowiedniej terapii leczenie należy rozpocząć od szczegółowej diagnozy. Pozwoli to dobrać lek odpowiedni dla danego patogenu. Leczenie chorób infekcyjnych zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.

Leczenie chorób bakteryjnych i wirusowych

W leczeniu bakteryjnych chorób zakaźnych dobrze sprawdzą się antybiotyki. Należy pamiętać o przestrzeganiu zaleceń lekarza dotyczących terapii. 

Skrócenie antybiotykoterapii może skutkować niedostatecznym wyeliminowaniem drobnoustrojów i szybkim nawrotem choroby. Niedokończona antybiotykoterapia może skutkować również wytworzeniem mechanizmów oporności bakterii na dany lek, co w przyszłości spowoduje trudności w wyleczeniu infekcji.

Choroby zakaźne wywołane przez wirusy leczone są lekami przeciwwirusowymi. Stosowanie antybiotyków w leczeniu chorób wirusowych, takich jak chociażby grypa czy COVID-19, będzie bezskuteczne, ponieważ mechanizm działania antybiotyków sprawdza się tylko i wyłącznie w zwalczaniu chorób bakteryjnych. Możliwe jest dołączenie do terapii choroby wirusowej antybiotyku, jednak ma to na celu działanie profilaktyczne, zapobiegające nadkażeniom bakteryjnym.

Leczenie chorób grzybiczych i pasożytniczych

Choroby zakaźne spowodowane obecnością grzybów, czyli grzybice, leczone są z zastosowaniem leków przeciwgrzybiczych. Jednymi z takich leków są pochodne azolowe, takie jak na przykład klotrimazol, ketokonazol, metronidazol, flukonazol. Leczenie przeciwgrzybicze musi zostać poprzedzone konsultacją z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, lub w przypadku grzybic powierzchniowych dermatologiem.

Tych oraz innych lekarzy w Twojej okolicy znajdziesz na stronie LekarzeBezKolejki.pl.

Choroby zakaźne pasożytnicze stanowią szeroką grupę chorób. Najczęściej występującymi chorobami zakaźnymi wywołanymi przez pasożyty są owsica, tasiemczyca czy wszawica. Każda z tych oraz innych chorób zakaźnych wymaga konsultacji z lekarzem, a następnie dobrania dedykowanej terapii skierowanej w kierunku konkretnego patogenu.

Choroby zakaźne - profilaktyka

Chorób zakaźnych najłatwiej unikać stosując w codziennym życiu proste zasady profilaktyki. Unikając kontaktu z patogenem lub zwalczając go już na etapie kontaktu zewnętrznego w łatwy sposób możemy zapobiec chorobom. Do podstawowych zasad skutecznej profilaktyki należy zaliczyć:

• mycie rąk ciepłą wodą z mydłem za każdym razem po powrocie do domu,
• mycie rąk przed posiłkiem,
• mycie rąk po kontakcie z osobą chorą,
• dezynfekcja powierzchni wspólnych, takich jak na przykład klamki na klatce schodowej,
• stosowanie masek ochronnych w towarzystwie osób chorych na choroby zakaźne.

Bibliografia:

1. Rymer, W., Wroczyńska, A. Profilaktyka zakażeń personelu medycznego. 2023. Medycyna Praktyczna. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.49. (Data dostępu: 11.2023)
2. Szczeklik, A. Interna. Choroby wirusowe. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.1. (Data dostępu 11.2023)
3. Szczeklik, A. Interna. Choroby bakteryjne. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.3. (Data dostępu 11.2023)
4. Szczeklik, A. Interna. Choroby grzybicze. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.142. (Data dostępu 11.2023)
5. Szczeklik, A. Interna. Choroby pasożytnicze. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.153. (Data dostępu 11.2023)

Autor