Fosfataza alkaliczna – czym jest?

Fosfataza alkaliczna (ALP), zwana także zasadową, to enzym odgrywający wiele kluczowych funkcji w organizmie. Posiada kilka odmian (izoenzymów), które różnią się aktywnością oraz lokalizacją. Odpowiada za prawidłowy rozwój kości, a także usuwa związki, które mogłyby hamować ich wzrost. Frakcja wątrobowa bierze udział w metabolizmie, a jelitowa odpowiedzialna jest za utrzymanie homeostazy, czyli stanu równowagi w komórkach jelit. Ponadto, fosfataza alkaliczna pełni kluczową rolę w odporności jelitowej i wykazuje działanie przeciwzapalne. Zaburzenia w jej wytwarzaniu są obserwowane w przebiegu chorób jelit.

U kobiet w ciąży obecny jest inny, wyjątkowy izoenzym - łożyskowy. Z tego powodu poziom fosfatazy alkalicznej jest u nich fizjologicznie wyższy.

Umów się do lekarza rodzinnego

Kiedy zbadać poziom fosfatazy alkalicznej?

Poziom fosfatazy alkalicznej badany jest rutynowo w chorobach kości, przytarczyc oraz w zaburzeniach gospodarki wapniem. Ponadto, oznacza się ją w przebiegu schorzeń wątroby i dróg żółciowych, o których mogą świadczyć objawy, takie jak:

• osłabienie,
• żółtaczka,
• zmiana barwy moczu,
• świąd skóry,
• problemy trawienne,
• ból zlokalizowany w prawym podżebrzu.

Poziom ALP warto zbadać także w przypadku przewlekłego przyjmowania leków, które są intensywnie metabolizowane przez wątrobę, np. środki antykoncepcyjne, leki przeciwdepresyjne i przeciwzapalne. Jeżeli chcesz sprawdzić stan swojej wątroby, udaj się na wizytę do lekarza rodzinnego, który może wystawić skierowanie na badania (m. in. fosfatazy alkalicznej), w celu oceny stanu tego narządu.

Fosfataza alkaliczna wytwarzana jest także przez niektóre rodzaje nowotworów, dlatego jej badania przeprowadza się w przypadku podejrzenia nowotworzenia, szczególnie w obrębie kości.

Jak przygotować się do badania fosfatazy alkalicznej?

Badanie poziomu fosfatazy alkalicznej przeprowadzane jest w laboratorium diagnostycznym. Może zostać wykonane na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza lub prywatnie - koszt zwykle nie przekracza 20 zł. Warto wiedzieć, że:

• badanie wykonuje się na czczo,
• materiałem badawczym jest surowica krwi – od pacjenta pobierana jest krew w niewielkiej ilości z żyły na przedramieniu,
• czas oczekiwania na wynik wynosi około 1 dzień,
• ciężarne powinny poinformować lekarza o swoim stanie zdrowia, ponieważ w ciąży poziom ALP jest fizjologicznie podniesiony (zwiększony poziom ALP występuje także czasem u dzieci, co jest związane z szybkim wzrostem kości).

Jakie są normy fosfatazy alkalicznej?

Normy dla fosfatazy alkalicznej różnią zarówno ze względu na wiek, jak i płeć. Z reguły większą ilość enzymu wykrywa się u mężczyzn, a mniejszą u kobiet. Normy mogą się różnić między poszczególnymi laboratoriami, ze względu na metodę analityczną. Zazwyczaj wynoszą:

• <1 dzień < 250 U/l
• 1 – 5 dni < 230 U/l
• 5 dni - 6 miesięcy < 450,0 U/l
• 6 miesięcy – 1 rok < 460,0 U/l
• 1-3 lat < 280,0 U/l
• 3-6 lat <270,0 U/l
• 6-12 lat <300,0 U/l
• Mężczyzna: 12-17 lat <390,0 U/l
• Kobieta: 12-17 lat <190,0 U/l
• Mężczyzna: >17 lat <130,0 U/l
• Kobieta: >17 lat <100,0 U/l

Co oznacza zbyt wysoki poziom fosfatazy alkalicznej?

Podwyższenie poziomu fosfatazy alkalicznej może wskazywać na stany zapalne wątroby, stłuszczenie lub marskość wątroby, choroby dróg żółciowych, chorobę Pageta, niedobór witaminy D3, nadczynność tarczycy i przytarczyc oraz nowotwory kości i wątroby. Zbyt wysokie stężenie fosfatazy alkalicznej występuje również u kobiet ciężarnych.

Co oznacza zbyt niski poziom fosfatazy alkalicznej?

Obniżenie poziomu fosfatazy alkalicznej poniżej normy może oznaczać:

• hipofosfatemię;
• niedożywienie;
• nadmierną suplementację witaminą D3.

Interpretacja otrzymanych wyników wymaga zazwyczaj szerszej diagnostyki. W przypadku podejrzenia chorób wątroby, warto zdecydować się na oznaczenie GGTP, AST i ALT. Jeżeli badanie ALP zostało zlecone w kierunku chorób układu kostnego i gospodarki wapniem, powinno się wykonać dodatkowo badanie GGTP. Otrzymane wyniki warto skonsultować z lekarzem prowadzącym (np. lekarzem rodzinnym), który w razie wątpliwości zleci badania uzupełniające. 

Wizytę u wyżej wymienionych specjalistów można w szybki i wygodny sposób umówić, korzystając z portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Autor