Rak jelita grubego – przyczyny

Wśród głównych czynników, wpływających na zachorowanie na raka jelita grubego są czynniki genetyczne. Około 5-10% osób zmagających się z tą chorobą zmaga się z rodzinną polipowatością gruczolakowatą. Szacuje się, że około 1-3% ogółu zachorowań powodowana jest przez zespół Lyncha, zwany inaczej dziedzicznym rakiem jelita grubego niezwiązanym z polipowatością. Poza czynnikami genetycznymi zachorowania na raka jelita grubego wyróżnia się także czynniki środowiskowe, do których należą:

• palenie papierosów;
• wiek pacjenta;
• nieodpowiednio zbilansowana dieta;
• niedostateczna aktywność fizyczna;
• nieprawidłowe BMI ciała;
• przyjmowanie leków, w tym immunosupresyjnych.

Umów się do lekarza rodzinnego

Rak jelita grubego – objawy

Objawy raka jelita grubego są zależne od lokalizacji nowotworu i jego stopnia zaawansowania, czyli głębokości naciekania i występowania przerzutów.

Do najczęstszych objawów raka jelita grubego należą:

• bóle brzucha;
• zmiana rytmu wypróżnień;
• krew w stolcu;
• ogólne osłabienie;
• niedokrwistość;
• utrata masy ciała.

Pacjenci z rakiem odbytnicy i lewej połowy okrężnicy mają do czynienia z jawnym krwawieniem, bólami brzucha i zmianą rytmu wypróżnień. Ważnym objawem nasuwającym podejrzenie procesu rozrostowego w obrębie odbytnicy lub odbytu jest tzw. stolec ołówkowaty (wąski stolec, podobny w wyglądzie do ołówka). Objaw ten wskazuje na upośledzenie drożności jelita. W zaawansowanym miejscowo stadium raka jelita grubego pojawiają się zaparcia z towarzyszącymi wzdęciami. W przypadku raka zlokalizowanego w prawej połowie okrężnicy najczęściej pojawia się niedokrwistość mikrocytarna (wynikająca z niedoboru żelaza) i dolegliwości bólowe ze strony jamy brzusznej. Nie należy bagatelizować żadnego z objawów, ponieważ wykryty w wczesnym stadium rak jelita grubego daje dobre rokowania. Koniecznie należy udać się do chirurga/proktologa lub gastroenterologa, który zleci dalsze badania. 

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Rak jelita grubego – diagnostyka

Rak jelita grubego atakuje różne warstwy ściany jelita: ścianę śluzową, błoną podśluzową, warstwę mięśniową, warstwę podsurowicówkową i najbardziej obwodową błonę surowiczą. Rak, który zlokalizowany jest w śluzówce, praktycznie nie ma zdolności do dawania przerzutów i nie jest widoczny gołym okiem. Natomiast rak zlokalizowany w głębszej warstwie wykazuje większą agresywność, stąd może być już widoczny podczas badania endoskopowego i badania makroskopowego po usunięciu podejrzanej zmiany.

W leczeniu raka jelita grubego uznanym standardem postępowania diagnostycznego jest badanie kolonoskopowe z pobraniem wycinków błony śluzowej jelita grubego. Wycinki poddane są następnie badaniu histopatologicznemu, na podstawie którego możliwe jest postawienie ostatecznego rozpoznania. W przypadku dwóch dodatnich testów na krew utajoną, pacjent powinien zostać poddany kolonoskopii wraz z dodatkowymi badaniami diagnostycznymi. Rak jelita grubego rozwija się ze zmian łagodnych, tak zwanych polipów. Taka przemiana trwa najczęściej kilkanaście lat. Ponadto, u każdego pacjenta należy wykonać tomografię komputerową (TK) jamy brzusznej i miednicy oraz RTG (lub TK) w celu oceny wielkości guza, głębokości nacieku, obecności powiększonych węzłów chłonnych oraz obecności przerzutów. Badania przesiewowe stanowią zasadniczą metodę profilaktyki pierwotnej i wtórnej raka jelita grubego — ich celem jest wykrywanie i leczenie gruczolaków oraz wykrycie raka we wczesnych stadiach poddających się leczeniu.

Rak jelita grubego – leczenie

Leczenie jest ważne i wskazane w każdym stadium zaawansowania raka jelita grubego. Podstawową metodą leczenia raka jelita grubego jest zabieg chirurgiczny. Najczęściej wymaga to otwarcia jamy brzusznej, dzięki czemu chirurg jest w stanie w pełni ocenić zaawansowanie choroby i podjąć właściwe leczenie. W trakcie zabiegu usuwany jest guz nowotworowy i okoliczne węzły chłonne, gdzie mogą lokalizować się przerzuty. W guzach umiejscowionych w odbytnicy, niekiedy konieczne jest wyłonienie sztucznego odbytu na przedniej ścianie jamy brzusznej (tzw. stomia). U chorych z wczesną postacią raka, po wycięciu guza nowotworowego i węzłów chłonnych często stosowane jest leczenie uzupełniające. Polega ono najczęściej na chemioterapii, a w przypadku guzów umiejscowionych w odbytnicy – chemioterapia kojarzona jest z radioterapią.

Rak jelita grubego – rokowania

W przypadku jelita grubego jak i innych nowotworów, rokowanie zależy od stopnia zaawansowania guza w momencie diagnozy. Prawie 80% nowotworów jelita grubego jest późno rozpoznawane, dlatego odsetek 5-letnich przeżyć wynosi około 40%. 

Bibliografia:

1. Zyśk R., Wysocki P., Wyrwicz L. (2014). Rak jelita grubego - społeczne znaczenie zmian w zakresie epidemiologii i możliwości leczenia w Polsce. Via Medica. Onkol. Prak. Klin. 10, 4: s. 212–223.
2. Rak jelita grubego: poradnik dla pacjentów - informacje oparte na wytycznych ESMO dotyczących praktyki klinicznej - wer. 2016.1, s. 7-10. Dostępne na: www.esmo.org 
3. Michael E. Pezim, David A. Owen. (2005). Inteligentny przewodnik dla pacjentów po raku jelita grubego. Wydawca: Inteligentny przewodnik dla pacjenta, s. 23-27.

Autor