W jaki sposób krzepnie krew?

U zdrowego człowieka w nienaruszonych żyłach i tętnicach, krew ma postać płynną i krąży po całym organizmie, odżywiając komórki i dostarczając im tlen. Jeśli nastąpi przerwanie naczyń, np. w wyniku zranienia, krew wypływa na zewnątrz przez pewien czas, po czym zastyga, tworząc strup. Jest to możliwe dzięki współdziałaniu pewnego rodzaju komórek krwi, tzw. płytek krwi, oraz zespołu białek rozpuszczonych w osoczu, noszących nazwę czynników krzepnięcia. Aktywowane zranieniem płytki krwi, gromadzą się w miejscu przerwania naczynia i łączą się tworząc nietrwały czop, który następnie jest utwardzany i wzmacniany przez białko fibrynę, powstającą z prekursora – fibrynogenu, na drodze wielu przemian biochemicznych, zwanej kaskadą krzepnięcia.

Umów się do lekarza rodzinnego

Czym jest czas protrombinowy

Ze względu na stopień skomplikowania układu krzepnięcia krwi, na prawidłowe krzepnięcie składa się bardzo dużo różnych czynników. Stąd, przy diagnozowaniu nieprawidłowej krzepliwości krwi, konieczne jest wykonanie kilku badań różnicujących. Jednym ze sprawdzanych wówczas parametrów jest czas protrombinowy.

Czas protrombinowy (PT) związany jest z zawartością we krwi białka protrombiny, fibrynogenu oraz V, VII i X czynnika krzepnięcia. Ilość płytek krwi czy pozostałych czynników krzepnięcia nie ma tu znaczenia. Odzwierciedla on sprawność powyższych elementów w procesie krzepnięcia – im dłuższy czas protrombinowy, tym więcej czasu potrzeba do prawidłowego zadziałania danych czynników, a więc krew ma mniejszą tendencję do krzepnięcia.

Wskaźnik protrombinowy INR

Metoda badania czasu protrombinowego może odrobinę się różnić pomiędzy poszczególnymi laboratoriami, stąd w różnych placówkach obowiązują różne normy. Aby prawidłowo zinterpretować badanie, należy zawsze sprawdzić granice normy wg danego laboratorium i odnieść do nich uzyskany wynik. Z tego powodu w praktyce używa się współczynnika INR (International Normalised Ratio), czyli parametru otrzymanego po odpowiednich obliczeniach, który można porównywać niezależnie od metodologii badania.

Normy czasu protrombinowego (PT) oraz wskaźnika protrombinowego (INR)

W zależności od laboratorium i sposobu przeprowadzenia badania, PT u osoby zdrowej powinien wynosić 12-16 sekund. Prawidłowy INR zawiera się natomiast w przedziale wartości 0.85 - 1.15.

Zbyt niska wartość INR może prowadzić do wystąpienia zakrzepów, z kolei zbyt wysoki wynik może świadczyć o tendencji do krwotoków. W rzeczywistości jednak, w zależności od stanu chorego, te widełki są szersze, ponieważ czas protrombinowy mierzy się m.in. w celu monitorowania skuteczności terapii przeciwzakrzepowej.

Kiedy mierzy się czas protrombinowy?

Najczęstszym powodem wykonywania badania czasu protrombinowego jest potrzeba sprawdzenia, czy dobrana dawka leków przeciwzakrzepowych jest właściwa dla pacjenta. Oznaczenie zlecić może m.in. lekarz kardiolog. Badania przeprowadza się u pacjentów przed lub po zabiegach chirurgicznych, kardiochirurgicznych, z migotaniem przedsionków, rozwijającą się zakrzepicą lub zatorowością płucną, a także różnego rodzaju skazami krwotocznymi.

Czas protrombinowy bada się także chcąc ocenić pracę wątroby w diagnostyce i przebiegu marskości, zapalenia lub nowotworu, ponieważ niektóre z czynników krzepnięcia są produkowane przez ten organ, a więc ich zawartość we krwi jest odzwierciedleniem sprawności wątroby. Wtedy na badanie skierować pacjenta może hepatolog lub onkolog. 

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz w łatwy sposób umówić korzystając z portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Jak przygotować się do badania INR?

Badanie czasu oraz wskaźnika protrombinowego wykonuje się w laboratorium, na preparacie z krwi pobranej z żyły w okolicy zgięcia łokcia. Pacjent powinien dobrze przespać noc przed badaniem oraz powstrzymać się od dużego wysiłku fizycznego. Poza tym nie są wymagane inne przygotowania, nie trzeba też przystępować do badania na czczo.  Warto przedyskutować z lekarzem prowadzącym kwestię przyjęcia leków przed badaniem, ponieważ mogą one zmienić jego wynik – oczywiście jeśli sprawdzamy skuteczność leczenia przeciwzakrzepowego, konieczne będzie przyjęcie leku przed badaniem.