Tarczyca – czym jest i za co odpowiada w naszym organizmie?

Tarczyca to niewielki nieparzysty gruczoł, znajdujący się w przedniej części szyi. Wytwarza istotne dla prawidłowego funkcjonowania hormony: trójjodotyroninę (FT3), tyroksynę (FT4) i kalcytoninę. Dzięki temu wpływa na metabolizm oraz gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu. Wydzielanie FT3 i FT4 jest regulowane przez hormon tyreotropowy (TSH), który jest uwalniany z przysadki mózgowej.

Umów się do endokrynologa

Dlaczego lekarz zleca badanie poziomu FT4?

Oznaczanie poziomu FT4 może okazać się pomocne w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób tarczycy, takich jak jej niedoczynność, nadczynność, a nawet nowotwory tego narządu. Wskazaniem do zbadania FT4 jest nieprawidłowy wynik TSH, który sugeruje, że tarczyca nieskutecznie reaguje na sygnały przekazywane z przysadki mózgowej. Lekarz kieruje na badanie FT4 także w przypadku niezgodności między obrazem klinicznym pacjenta, a wynikiem TSH. Może to wynikać z sytuacji, w której tarczyca nie jest wrażliwa na stymulację przysadki i nie wydziela FT3 i FT4 do krwi.

Jak wygląda badanie FT4?

Badanie FT4 jest bardzo proste, może zostać wykonane przy rutynowej morfologii i nie istnieją żadne przeciwwskazania do jego wykonania. Próbkę pobiera się z krwi żylnej poprzez nakłucie żyły. Badanie najlepiej wykonać na czczo, w godzinach porannych. Na wynik może wpływać picie kawy i palenie papierosów przed pobraniem krwi. Dwanaście godzin przed badaniem należy unikać przyjmowania multiwitamin i suplementów diety zawierających biotynę (witaminę B7).

Jakie są prawidłowe wartości stężenia FT4?

W przypadku osób dorosłych za prawidłową wartość stężenia FT4 we krwi uznaje się wynik w przedziale od 11,8 do 24,6 pmol/l (w interpretacji wyniku należy jednak zwrócić uwagę na normy stosowane w konkretnym laboratorium). Wynik poniżej tych wartości może świadczyć o niedoczynności tarczycy lub obecności egzogennej tyroksyny (czyli pochodzącej z zewnątrz – mowa tutaj o przyjmowaniu leków zawierających tyroksynę), a wynik powyżej mówi o nadczynności tarczycy. Należy jednak pamiętać, że ostateczna interpretacja wyniku i ewentualna dalsza terapia zależy od decyzji lekarza rodzinnego lub endokrynologa.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Za wysoki poziom FT4

Za wysoki poziom FT4 świadczy o nadczynności tarczycy, która może być konsekwencją:

• choroby Gravesa-Basedowa – to choroba autoimmunologiczna, która polega na produkcji przeciwciał skierowanych przeciwko TSH, co powoduje wzmożoną produkcję hormonów tarczycy. Jest to najczęstsza przyczyna występowania nadczynności tarczycy;
• woli guzkowych toksycznych – nadczynność rozwija się na skutek tworzących się w tarczycy guzków;
• gruczolaka przysadki mózgowej wydzielającego TSH – to łagodny guz nowotworowym;
• uszkodzenia tarczycy – w konsekwencji prowadzi do uwolnienia zgromadzonych zapasów hormonów tarczycy do krwi;
• przedawkowania leków zawierających tyroksynę, które stosuje się w leczeniu niedoczynności tarczycy.

Nadczynność tarczycy można leczyć tyreostatykami, czyli lekami prowadzącymi do zmniejszonego uwalniania hormonów przez tarczycę lub radioaktywnym jodem.

Za niski poziom FT4

Za niski poziom FT4 świadczy o niedoczynności tarczycy, która może być konsekwencją:

• zapalenia tarczycy typu Hashimoto – choroby autoimmunologicznej, która polega na produkcji przeciwciał przeciw enzymowi, który bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, co skutkuje ich niedoborem. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy w społeczeństwie, dotyka 2% populacji, z czego 95% pacjentów stanowią kobiety;
• całkowitego lub prawie całkowitego wycięcia tarczycy – w przypadku, gdy po zabiegu tworzy się reakcja autoimmunologiczna, która uszkadza nieusunięty miąższ tarczycy;
• leczenia radioaktywnym jodem;
• napromieniowania okolic szyi;
• niedoczynności przysadki mózgowej.

Niedoczynność tarczycy można leczyć preparatami doustnymi zawierającymi egzogenną, syntetyczną tyroksynę, pomagającymi utrzymać prawidłowy poziom hormonów tarczycy we krwi.