Czym jest kortyzol?

Kortyzol, znany również jako hydrokortyzon, to hormon steroidowy wytwarzany przez korę nadnerczy. Jest to główny hormon z grupy glikokortykosteroidów. Kortyzol jest wytwarzany zgodnie z rytmem dobowym, gdzie poziom jest najwyższy rano i najniższy wieczorem. Jego produkcja jest kontrolowana przez układ hormonalny, w którym główną rolę odgrywa przysadka mózgowa, która wytwarza hormon adrenokortykotropowy (ACTH), stymulujący nadnercza do produkcji kortyzolu.

Umów wizytę u endokrynologa

Kortyzol - funkcje

Kortyzol odpowiada za wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Są to między innymi:

• regulacja stresu - odgrywa ważną rolę w regulacji reakcji organizmu na stres. W momencie stresu kortyzol jest uwalniany do krwiobiegu, co zwiększa poziom energii i mobilizuje organizm do walki lub ucieczki;
• wpływ na metabolizm glukozy, zwiększając stężenie cukru we krwi. Hamuje wchłanianie glukozy przez tkanki, aby zapewnić wystarczającą ilość energii dla organizmu w czasie stresu;
• regulacja ciśnienia krwi poprzez zwiększenie wrażliwości naczyń krwionośnych na działanie adrenaliny i noradrenaliny;
• działanie przeciwzapalne i regulacja odpowiedzi układu odpornościowego. W stanach zapalnych kortyzol ogranicza reakcję zapalną organizmu;
• wpływ na metabolizm tłuszczów i białek, zwiększając uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej i rozkładanie białek w mięśniach;
• regulacja rytmu dobowego.

Jaka jest norma kortyzolu w organizmie?

Poziom kortyzolu w organizmie może różnić się w zależności od wielu czynników, takich jak pora dnia, poziom stresu, wiek i płeć. Normy dla poziomu kortyzolu we krwi w różnych momentach dnia:

• poranny poziom kortyzolu (około 6:00-8:00 rano): 5-23 mcg/dl lub 138-635 nmol/l;
• w ciągu dnia: 3-16 mcg/dl lub 83-441 nmol/l;
• wieczorny poziom kortyzolu (przed snem): 1-9 mcg/dl lub 28-248 nmol/l.

W przypadku osób z zaburzeniami rytmu dobowego np. osoby pracujące na nocnych zmianach – rytm kortyzolu może być przesunięty.

Dlaczego podwyższony poziom kortyzolu jest szkodliwy dla zdrowia?

Podwyższony poziom kortyzolu przez dłuższy czas może mieć negatywny wpływ na zdrowie. Prowadzić może wówczas do takich problemów jak:

• osłabienie odporności;
• zaburzenia metaboliczne;
• problemy ze snem;
• zaburzenia trawienia;
• zaburzenia funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego;
• nieprawidłową gęstość mineralną kości, skutkującą rozwojem osteoporozy.

Należy pamiętać, że krótkotrwały wzrost poziomu kortyzolu w odpowiedzi na stres jest naturalny i nieszkodliwy dla zdrowia. Długotrwałe podwyższenie poziomu kortyzolu może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Jeśli masz objawy związane z nadmiarem kortyzolu, zawsze warto skonsultować się z lekarzem endokrynologiem w celu diagnostyki i oceny stanu zdrowia.

Zespół Cushinga a podwyższony poziom kortyzolu

Zespół Cushinga to choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem kortyzolu przez nadnercza. Nadmiar kortyzolu może być wynikiem różnych przyczyn, takich jak guz nadnercza, guz przysadki mózgowej lub długotrwałe stosowanie kortykosteroidów.

Diagnoza zespołu Cushinga obejmuje badania laboratoryjne. Dodatkowo, może być przeprowadzone badanie obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT), aby zlokalizować ewentualne guzy odpowiedzialne za nadmierną produkcję kortyzolu. Ważne jest, aby zespół Cushinga został zdiagnozowany i leczony, ponieważ długotrwały nadmiar kortyzolu może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. W tym celu należy udać się do lekarza endokrynologa, który wdroży odpowiednie metody leczenia.

Kortyzol jest niezbędnym hormonem w organizmie człowieka. Należy szczególnie dbać o odpowiedni jego poziom. Zbyt długo utrzymujący się wysoki poziom kortyzolu zaburza homeostazę organizmu, prowadząc do wielu niekorzystnych zmian. Jeżeli zauważymy u siebie niepokojące sygnały, mogące być skutkiem wysokiego poziomu kortyzolu należy udać się do lekarza endokrynologa, który przeprowadzi badania oraz będzie mógł wdrożyć odpowiednie procedury obniżające poziom kortyzolu w surowicy krwi.

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Bagrowski B. (2018) Szkodliwy wpływ długotrwałego stresu na stan układu ruchu. Edukacja biologiczna i środowiskowa. str: 10 - 15.
2. Ziaja J., Cholewa K., Mazurek U., Cierpka L. (2008) Molekularne podstawy syntezy aldosteronu i kortyzolu w prawidłowych nadnerczach i w gruczolakach kory nadnerczy. Endokrynologia Polska. 59: 330-339.