Co to są polipy nosa?

Polipami nosa nazywane są miękkie i bezbolesne rozrosty błony śluzowej nosa, która wyściela przewody nosowe i zatoki przynosowe. Zmiany te mają charakter nienowotworowy, a ich powstawanie ma najczęściej związek z przewlekłym (trwającym powyżej 12 tygodni) stanem zapalnym.

Polipy kształtem przypominają kroplę wody, mogą też występować mnogo i tworzyć struktury przypominające kiście winogron. Częstym miejscem ich tworzenia się jest ujście zatok przynosowych do jamy nosowej. Zazwyczaj polipy spotykane są u osób w wieku 20-60 lat, u dzieci i osób starszych diagnozowane są sporadycznie. Częściej występują u mężczyzn niż u kobiet.

Umów się do lekarza rodzinnego

Przyczyny powstawania polipów w nosie

Do tej pory nie ustalono jednoznacznej przyczyny formowania się polipów w nosie. Wiadomo natomiast, że pewne czynniki predysponują do ich powstawania – należą do nich:

• przewlekłe stany zapalne błony śluzowej nosa i zatok;
• alergie, szczególnie alergia aspirynowa;
• predyspozycje genetyczne; 
• zespół nieruchomych rzęsek, który powoduje zaleganie gęstej wydzieliny w zatokach, co sprzyja zakażeniom bakteryjnym;
• astma oskrzelowa;
• mukowiscydoza;
• zespół Churga i Strauss (zapalenie naczyń);
• znaczny spadek odporności (szczególnie choroby autoimmunologiczne).

Jakie objawy dają polipy nosa?

Niewielkie polipy mogą nie powodować żadnych objawów i przez wiele lat można żyć bez świadomości ich istnienia. 

W pozostałych przypadkach głównymi objawami polipów nosa są:

• niedrożność nosa, która utrudnia oddychanie;
• zaburzenia lub utrata węchu;
• częściowa utrata smaku;
• uczucie zatkanego nosa;
• mowa nosowa;
• wodnista lub ropna wydzielina z nosa;
• spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
• chrapanie lub bezdechy nocne;
• uczucie rozpierania i bóle wnętrza nosa, głowy i zatok.

Chociaż polipy same w sobie nie są niebezpieczne, to mogą powodować znaczny dyskomfort i być pośrednia przyczyną nawracających zakażeń górnych dróg oddechowych. Dzieje się tak, ponieważ polipy nosa i zatok zaburzają fizjologiczny przepływ powietrza przez nos i opróżnianie zatok z wydzieliny.

Rozpoznawanie polipów nosa

W razie zaobserwowania u siebie objawów wskazujących na obecność polipów w nosie najlepiej udać się do lekarza rodzinnego, który w razie konieczności skieruje pacjenta na konsultację z laryngologiem.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Po zebraniu wywiadu lekarz przeprowadzi tzw. rynoskopię, czyli badanie laryngologiczne przy wykorzystaniu wziernika nosowego. W zależności od oglądanych przez lekarza struktur nosa, rynoskopię dzieli się na przednią i tylną. Wziernikowanie jest czasami wystarczające do wykrycia polipów nosa, szczególnie dużych zmian, jednak zazwyczaj diagnostyka jest pogłębiana o endoskopię i badania obrazowe.

Podczas badania endoskopowego lekarz ma możliwość dokładnego obejrzenia jam nosowych i nosogardła za pomocą endoskopu podłączonego do kamery. To obecnie najlepsze badanie przeprowadzane w kierunku diagnozy polipów nosa. Wariantem tego badania jest fiberoskopia, która wykonywana jest endoskopem giętkim i umożliwia oględziny struktur gardła i krtani razem z fałdami głosowymi.

Do badań obrazowych wykorzystywanych w rozpoznawaniu polipów nosa należą zdjęcia RTG jam i zatok nosowych, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Są szczególnie przydatne podczas planowania zabiegu usunięcia polipów z nosa, ponieważ pozwalają na precyzyjne określenie ich wielkości i umiejscowienia.

Z rzadziej wykonywanych badań można wymienić rynomanometrię, czyli ocenę przepływu powietrza przez nos i stopnia jego zablokowania, oraz rynometrię akustyczną, wykorzystującą falę dzwiękową.

Jak skutecznie leczyć polipy nosa?

Polipy w nosie zazwyczaj leczy się za pomocą leków doustnych i donosowych, lecz jeśli nie okażą się skuteczne pozostaje chirurgiczne usunięcie polipów. 

W początkowym stadium leczenie polega na doustnym lub donosowym podaniu glikokortykosteroidów. Mają one działanie przeciwzapalne, zmniejszają obrzęk błony śluzowej i w wielu przypadkach ich stosowanie powoduje całkowity zanik polipów. Warunkiem podawania sterydów w formie aerozolu jest drożność nosa. 

Jeżeli lekarz stwierdzi infekcję bakteryjną lub przewlekłe zapalenie zatok może dodatkowo włączyć antybiotyk. W przypadku polipów nosa o podłożu alergicznym lub z towarzyszącą astmą istotne jest także leczenie choroby podstawowej i eliminowanie alergenów z otoczenia.

Usuwanie polipa z nosa

Niestety, pomimo stosowanego leczenia i szybkiego opanowywania nieżytów nosa i zatok, polipy często nawracają. Najskuteczniejszą wówczas metodą ich pozbycia się się jest chirurgiczne usunięcie. Należy jednak pamiętać, że zabieg nie daje gwarancji, że w przyszłości polipy nie pojawią się ponownie.

Najstarszą metodą usuwania polipa w nosie jest polipektomia w znieczuleniu miejscowym, która polega na wycięciu pojedynczego polipa za pomocą wprowadzonych przez nos kleszczy. Przeprowadza się ją jednak coraz rzadziej, jest to doraźna metoda, która pozwala na szybkie przywrócenie drożności przewodów nosowych i normalnego oddychania. Do usuwania małych zmian zamiast kleszczy może zostać również wykorzystana precyzyjna wiązka lasera. 

Obecnie najczęściej wybieraną metodą jest zabieg endoskopowy, tzw. funkcjonalna chirurgia endoskopowa zatok - FESS. Za pomocą noża ssąco-obrotowego umieszczonego na końcu endoskopu usuwane są polipy oraz przerośnięta błona śluzowa, co pozwala na znaczną poprawę drożności dróg oddechowych, umożliwia także powiększenie ujść zatok i skorygowanie innych nieprawidłowości. 

Zabieg endoskopowego usuwania polipów przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym w przypadku braku powikłań i dobrego stanu pacjenta, lub ogólnym, jeśli cierpi na przewlekłe zapalenie zatok lub polipy są rozległe. Dzięki precyzyjnym narzędziom operacja nie pozostawia żadnych blizn i umożliwia dotarcie do dalekich zakamarków jamy nosa, a krwawienie jest ograniczone do minimum. 

Po zabiegu pacjent przez kilka dni stosuje leki przeciwbólowe i antybiotyk, nie zaleca się aktywności fizycznej. W razie pojawienia się krwawienia z nosa, jamy ustnej, wymiotów czy gorączki konieczna jest wizyta u lekarza.