Czy chrapanie to choroba?

Odgłosy chrapania, które słyszymy, to tak naprawdę dźwięk powstający w wyniku wibracji tkanek miękkich w górnych drogach oddechowych podczas snu. Drgania te dotyczą najczęściej podniebienia miękkiego, języczka i ścian gardła. Wibracje pojawiają się, gdy przepływ powietrza przez drogi oddechowe jest częściowo utrudniony. Wówczas, aby uniknąć niedotlenieniu, ośrodek oddechowy wysyła sygnał pobudzający do mięśni odpowiedzialnych za oddychanie. Mobilizowane są one wtedy do podjęcia wytężonej pracy i głębszych oddechów, co powoduje, że narastają dźwięki chrapania.

Chrapanie najczęściej występuje na wdechu, rzadziej pojawia się na wydechu. Głośność chrapania jest modulowana zarówno przez stopień niedrożności dróg oddechowych, jak i przez napęd wentylacyjny. Wraz ze wzrostem oporu w drogach oddechowych i wysiłku oddechowego, chrapanie staje się głośniejsze, ale przy ekstremalnej niedrożności dróg oddechowych, głośność chrapania maleje.

Nie każda osoba, która chrapie, ma problemy zdrowotne. Chrapanie samo w sobie nie jest uznawane za  chorobę. Jednak głośne i przewlekłe chrapanie, często jest sygnałem wskazującym na poważniejsze zaburzenia, takie jak obturacyjny bezdech senny (OBS). OBS to stan, w którym dochodzi do wielokrotnych przerw w oddychaniu podczas snu, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym nadciśnienia tętniczego, chorób serca czy udaru. 

Umów termin wizyty online u lekarza rodzinnego

Chrapanie — najczęstsze przyczyny

Przyczyn chrapania może być bardzo wiele. Zaczynając od problemów anatomicznych takich jak:

• powiększone migdałki podniebienne lub migdałek gardłowy,
• przerośnięte małżowiny nosowe,
• skrzywiona przegroda nosowa,
• wydłużone podniebienie miękkie lub języczek,
• przerost nasady języka.

Dużym problemem jest także gromadząca się w okolicach szyi tkanka tłuszczowa, która może uciskać drogi oddechowe. Ponadto wszystkie sytuacje, które utrudniają oddychanie przez nos, to znaczy infekcje zatok, występowanie polipów w nosie czy przewlekły katar alergiczny zwiększają częstotliwość chrapania. Oddychanie przez usta nasila wibracje tkanek gardła i podniebienia.

Chrapanie u dziecka

Chrapanie to problem, który według badań dotyczy częściej osób wieku dojrzałym. Wśród populacji 60-latków boryka się z nim nawet 60% mężczyzn i 40% kobiet, podczas gdy w grupie 30-latków statystyki mówią o 20% mężczyzn i 5% kobiet. Niemniej jednak chrapanie może pojawić się także u dzieci, nawet u noworodków i niemowląt. Jeżeli mamy do czynienia z dzieckiem poniżej 2. roku życia, najczęstszą przyczyną chrapania jest przerost migdałków podniebiennych lub migdałka gardłowego. Innymi przyczynami pojawienia się chrapania u dzieci mogą być: 

• niedojrzałość organizmu,
• wiotkość krtani,
• zapalenie trzeciego migdałka,
• niedrożność nosa spowodowana infekcjami lub alergią,
• nadmierna suchość powietrza w sypialni,
• krzywa przegroda nosowa.

W przypadku dzieci, jeżeli chrapanie nie jest wywołane przejściową infekcją, zalecane jest odbycie konsultacji z lekarzem laryngologiem lub pediatrą, aby nie zakłócało ono rozwoju dziecka.

Chrapanie a ciąża

Często zdarza się, że kobiety, które nigdy nie miały problemu z chrapaniem, na pewnym etapie ciąży zaczynają go doświadczać. Zjawisko to tłumaczy się przybieraniem na wadze, co może wpływać na pracę przepony oraz możliwym tworzeniem się opuchlizny w kanale nosowym i zmianami hormonalnymi. Mimo to w czasie ciąży warto zgłosić się z tym objawem do lekarza, który będzie mógł postawić indywidualną diagnozę.

Chrapanie — diagnostyka

Aby skutecznie leczyć chrapanie, niezbędne jest przeprowadzenie dogłębnej diagnostyki, która często bywa bardzo złożonym procesem. Wszystko powinno rozpocząć się od szczegółowego wywiadu lekarskiego, podczas którego powinna zostać przedstawiona historia medyczna pacjenta, stosowane leki, nawyki snu i objawy towarzyszące chrapaniu. Następnie lekarz często przechodzi do badania fizykalnego, w którym ocenie podlega budowa anatomiczna nosa, gardła i szyi. Na tym etapie niekiedy pacjenci kierowani są na tomografię komputerową zatok lub badania alergologiczne. W celu oceny parametrów oddechowych, poziomu tlenu we krwi oraz jakości snu w specjalistycznych ośrodkach może zostać przeprowadzone badanie polisomnografii. Badanie to uważane jest za rozstrzygające pomiędzy „zwykłym chrapaniem” a obturacyjnym bezdechem sennym. 

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Jak wyleczyć chrapanie?

W leczeniu chrapania bywają stosowane leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa, kortykosteroidy donosowe oraz leki przeciwhistaminowe. Aby zniwelować uciążliwe objawy, często stosowane są specjalne aparaty oralne, czyli nakładki na zęby, które przesuwają żuchwę do przodu, pomagając tym samym utrzymać drożność dróg oddechowych. Co więcej, jeżeli chrapanie występuje, jako objaw obturacyjnego bezdechu sennego stosuje się urządzenia generujące stałe ciśnienie powietrza w drogach oddechowych, czyli tzw. CPAP (ang. Continuous Positive Airway Pressure). Czasami leczenie przyczyn anatomicznych chrapania polega na przeprowadzeniu operacji, takich jak septoplastyka (inaczej prostowanie przegrody nosowej), zmniejszenie małżowin nosowych, radiotermoablacja podniebienia miękkiego lub usunięcie migdałków. Ponadto regularne wykonywanie ćwiczeń logopedycznych mięśni gardła i języka może wzmocnić te mięśnie, prowadząc do rzadszego występowania epizodów chrapania. Nie zaleca się stosowania środków nawilżających drogi oddechowe, na przykład sprayów do nosa lub gardła, ich skuteczność nie jest potwierdzona. Podobnie stosowanie poduszek ortopedycznych, które mają utrzymać głowę i szyję we właściwej pozycji oraz pasków na nos unoszących nozdrza w chrapaniu nie zostało klinicznie potwierdzone.

Chrapanie — profilaktyka

Jeżeli problem chrapania związany jest z przyczynami anatomicznymi, niestety nie jesteśmy w stanie mu zapobiegać. Istnieje jednak kilka zaleceń, których przestrzeganie zmniejsza ryzyko wystąpienia tego zaburzenia. Po pierwsze ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, wraz ze wzrostem wagi zwiększa się prawdopodobieństwo występowania problemów z chrapaniem. Ważne jest także unikanie spożywania alkoholu i leków nasennych oraz uspokajających, ponieważ w wyniku ich działania dochodzi do obniżenia napięcia mięśniowego, które może skutkować chrapaniem. Warto również pamiętać, że aby ograniczyć chrapanie, preferuje się spanie w pozycji na boku i unikanie pozycji na wznak.

Niebezpieczne skutki chrapania

Mimo że chrapanie wydaje się banalną dolegliwością, często kryją się za nią inne większe problemy. Powiązano chrapanie z częstym współwystępowaniem chorób układu krążenia. Szczególnie łączy się go z nadciśnieniem tętniczym, chorobą niedokrwienną serca i miażdżycą tętnic szyjnych. Chrapanie bardzo często w następstwie u chorującego powoduje bóle głowy, rozdrażnienie i kłopoty z koncentracją, libido i potencją. Ponadto chrapanie to często tak naprawdę objaw groźnego zespołu obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Nie można też zapominać o konsekwencjach wynikających z chronicznego niewyspania się współlokatorów pacjenta.

Czy chrapanie może być groźne dla zdrowia? Podsumowanie

Chrapanie jest bardzo częstym problemem zdrowotnym, które może mieć różnorodne przyczyny. Na szczęście dzięki odpowiedniej diagnostyce i leczeniu możliwe jest ograniczenie lub nawet całkowite wyeliminowanie tej denerwującej dolegliwości. Zdrowy sen jest podstawą zdrowego życia, jeżeli chrapanie go utrudnia, warto skonsultować się z lekarzem, aby zapobiec negatywnym konsekwencjom.

Bibliografia

1. Wiercińska, M. (2024). Chrapanie - przyczyny i leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/341210,chrapanie-przyczyny-i-leczenie (Dostęp dnia 16.01.2025)
2. Rowley, J. (2024). Snoring in adults. UpToDate Dostępne na: https://www.uptodate.com/contents/snoring-in-adults (Dostęp dnia 17.01.2025)
3. Yaremchuk K. (2020). Why and When to Treat Snoring. Otolaryngologic clinics of North America, 53(3), 351–365. https://doi.org/10.1016/j.otc.2020.02.011
4. Chawla, J., & Waters, K. A. (2015). Snoring in children. Journal of paediatrics and child health, 51(9), 847–851. https://doi.org/10.1111/jpc.12976
5. Yap Y. Y. (2022). Evaluation and Management of Snoring. Sleep medicine clinics, 17(1), 25–39. https://doi.org/10.1016/j.jsmc.2021.10.010 

Autor