Ostre zapalenie zatok — epidemiologia

Ostre zapalenie zatok jest częstą i nawracającą infekcją. Najczęściej spowodowane jest ono przeziębieniem. U dzieci liczba epizodów w ciągu roku jest średnio dwa razy większa w porównaniu z dorosłymi i oscyluje na poziomie około 10. Natomiast powirusowe zapalenie zatok u dzieci występuje znacznie rzadziej. 

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Wirusowe zapalenie zatok przynosowych

Wirusowe zapalenie zatok przynosowy w około 50% przypadków wywołane jest przez rynowirusy. Pozostałymi patogenami są m.in. wirus grypy i paragrypy, adenowirusy czy koronawirusy. Wyróżnia się trzy główne typy ostrego zapalenia zatok:

• ostre wirusowe zapalenie zatok — czas jego trwania sięga do około 10 dni;
• powirusowe zapalenie zatok — trwające do 12 tygodni;
• bakteryjne ostre zapalenie zatok — patrz niżej.

Zapalenia przewlekłe dzielimy natomiast na pierwotne i wtórne. Ich cechą wspólną jest czas trwania powyżej 12 tygodni. Mogą one być związane z obecnością polipów w jamach nosa, guzów, zmian zębopochodnych czy zakażeń grzybiczych.

Wirusowe zapalenie zatok — objawy

Rozpoznanie wirusowego zapalenia zatok w warunkach gabinetowych opiera się na wystąpieniu konkretnych objawów;

• niedrożności nosa;
• kataru lub obecności wydzieliny spływającej po ścianie gardła;
• bólu w obrębie twarzy;
• upośledzeniu węchu.

Gdy objawy zapalenia zatok są niepokojące lub utrzymują się długo, można rozważyć wykonanie badania endoskopowego w celu uwidocznienia m.in. polipów, wydzieliny śluzowo-ropnej w przewodach nosowych czy obrzęku śluzówek. Innym badaniem obrazowym może być tomografia komputerowa, która również powinna uwidocznić zmiany w obrębie zatok przynosowych. 

Bakteryjne zapalenie zatok

Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia zatok stwierdza się na podstawie wystąpienie co najmniej trzech z niżej podanych objawów:

• gorączki powyżej 38°C;
• silnego bólu zlokalizowanego w obrębie twarzy;
• zmian w badaniach laboratoryjnych: przyśpieszenia OB lub wzrostu CRP;
• nasilenia objawów (kataru, niedrożności nosa lub upośledzenia węchu);
• zmiany barwy wydzieliny z nosa.

Jak wyleczyć ostre wirusowe zapalenie zatok?

Ostre wirusowe zapalenie zatok powstałe w wyniku przeziębienia zazwyczaj ustępuje samoistnie. Oznacza to, że objawy ustępują nawet bez stosowania leków. Najczęściej zmniejszenie intensywności symptomów widoczne jest już po 2 dniach. Uciążliwe objawy można jednak łagodzić. 

Ból pomagają złagodzić leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy paracetamol. Paracetamol jest też substancją stosunkowo bezpieczną w przypadku wystąpienia zapalenia zatok w ciąży.

Wydzielinę śluzową pomogą rozrzedzić, a następnie usunąć preparaty o działaniu sekretolitycznym, które mogą zawierać m.in. korzeń goryczki, ziele szczawiu czy kwiat pierwiosnka. Dodatkowo nos można płukać preparatami z wodą morską. 

Przy powirusowym zapaleniu zatok lekarz rodzinny lub otolaryngolog może włączyć, oprócz wyżej wymienionych leków, stosowane donosowo glikokortykosteroidy. 

W przypadku konieczności konsultacji ze specjalistą wizytę możesz umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bakteryjne zapalenie zatok — czym wyleczyć zatoki?

Leczenie bakteryjnego zapalenia zatok opiera się na antybiotykoterapii i glikokortykosteroidach donosowych. Poza tym podobnie jak w wirusowy zapaleniu zatok objawy można zwalczać przy pomocy wyżej wymienionych preparatów

Bakteryjne zapalenie zatok to jedynie od 0,5 do 2% przypadków, dlatego w przypadku braku jasnych przesłanek przemawiających za bakteryjnym podłożem choroby, antybiotyków powinno się unikać. 

Bibliografia:

1. Arcimowicz, M. (2021). Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce. Otolaryngologia Polska.  75 (4). Dostępne na: https://otolaryngologypl.com/resources/html/article/details?id=221410&language=pl (Dostęp 10.2023)
2. Świerczyńska-Krępa, M., Świerczyński, Z., Mejza, F. (2023). Zapalenie zatok przynosowych. Medycyna Praktyczna. Dostępne na:https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.2. (Dostęp: 10.2023).