Czym jest zapalenie mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego (łac. miocarditis, MCI) jest chorobą, w której proces zapalny obejmuje miocyty (komórki mięśniowe), tkankę śródmiąższową oraz naczynia krwionośne. Stan zapalny może objąć także osierdzie. W wyniki stanu zapalnego funkcje skurczowe serca oraz rytm pracy zostają zaburzone, co manifestuje się w różny sposób. Zdarzają się jednak przypadki, gdy ZMS przebiega bezobjawowo.

Lekarze nie są w stanie twierdzić, jak często występuje zapalenie mięśnia sercowego, ponieważ kryteria rozpoznania tego schorzenia są niepełne. Zachorować może każdy, niezależnie od płci, wieku i stanu zdrowia. 

Przyczyny zapalenia mięśnia sercowego

Lekarze wyróżniają wiele czynników, które mogą doprowadzić do zapalenia mięśnia sercowego. Zakłada się jednak, że najczęstszą przyczyną są infekcje wirusowe. Nawet zwykłe zapalenie gardła czy infekcja górnych dróg oddechowych, które przeważnie mają podłoże wirusowe, może skończyć się ZMS. Wśród wirusów wymienia się m.in.: adenowirusy, enterowirusy, wirus Coxsackie, wirus grypy, wirus różyczki, HCV, czy wirus ospy wietrznej i półpaśca. Stan zapalny może też być poprzedzony infekcją wywołaną przez pałeczki jelitowe, gronkowce, paciorkowce grupy A, krętki Borrelia burgdorferi. Zdecydowanie rzadziej zdarza się, by przyczyną były grzyby, pierwotniaki, czy pasożyty.

Nie zawsze stan zapalny rozwija się na skutek czynników zakaźnych. W części przypadków przyczyną jest stosowanie niektórych leków (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwgrzybicze, niektóre antybiotyki), kontakt z substancjami toksycznymi (tlenek węgla, jad węża) lub metalami ciężkimi. Zdarza się też, że problemem jest reakcja immunologiczna organizmu, w tym reakcja alergiczna, czy odrzucenie przeszczepu serca. 

Wpływ na rozwój stanu zapalnego mogą mieć też pewne schorzenia metaboliczne. Ryzyko rozwoju ZMS rośnie u chorych na nadczynność lub niedoczynność tarczycy, chorobę Pompego, skrobiawicę. Odpowiedzialne mogą być też choroby o podłożu neurologicznym.

Umów wizytę u kardiologa

Jak objawia się zapalenie mięśnia sercowego?

Objawy zapalenia mięśnia sercowego są zróżnicowane i zależą od tego, w jakiej kondycji jest mięsień sercowy, a także tego, co jest przyczyną jego niewydolności. Chorzy przeważnie skarżą się na kłujący ból w klatce piersiowej, któremu towarzyszą duszności przy nawet niewielkim wysiłku i kołatanie serca wynikające z zaburzenia rytmu serca. Niewydolność mięśnia sercowego przyczynia się do większej męczliwości i znacznego osłabienia organizmu, a także występowania obrzęków podudzi i kostek.

Występują również inne, ogólne objawy, takie jak: bóle mięśni, bóle głowy, gorączka, nudności i wymioty, biegunka. Jeżeli zapalenie mięśnia sercowego ma łagodny przebieg, objawy mogą nie występować lub być bardzo skąpe i trudne do wychwycenia.

Podejrzenie ZMS – co robić?

W razie wystąpienia powyższych objawów, należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, w który w uzasadnionych przypadkach skieruje nas do kardiologa lub lekarza chorób zakaźnych. Jeżeli objawy szybko się nasilają, a ból w klatce piersiowej jest silny, należy bezzwłocznie wezwać karetkę pogotowia.

Szybka reakcja jest niezwykle istotna! Im wcześniej wykryta zostanie choroba i podjęte leczenie, tym lepsze rokowania i mniejsze ryzyko wystąpienia groźnych powikłań. Najpoważniejszym z nich jest uszkodzenie mięśnia sercowego, które upośledza czynności serca i wymaga stałego leczenia. Nie warto zwlekać z wizytę u lekarza, dlatego już teraz zarezerwuj dogodny termin na LekarzeBezKolejki.pl.

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego

Przy podejrzeniu zapalenia mięśnia sercowego wykonuje się szereg badań diagnostycznych. Podstawą jest badanie elektrokardiograficzne (EKG), które sprawdza czynności serca i wykrywa ewentualny nieprawidłowy rytm jest pracy. Wykonuje się także zdjęcie RTG klatki piersiowej, pozwalające dostrzec ewentualne wady w budowie serca lub płyn w płucach, co może wskazywać na niewydolność serca. Innym badaniem obrazowym jest rezonans magnetyczny, który może uwidocznić oznaki obrzęku i zapalenia mięśnia.

Z badań laboratoryjnych krwi lekarz zaleca wykonanie morfologii krwi, stężenia białka C-reaktywnego (CRP) i stopnia przyspieszenia OB. Jeżeli mamy do czynienia z zapaleniem mięśnia sercowego, przy morfologii zauważalne będzie zwiększenie liczby leukocytów (białych krwinek) oraz stężenie OB i CRP. Ponadto wykonuje się badanie przeciwko wirusom uszkadzającym mięsień sercowy oraz oznacza się stężenie tropin, czyli markerów uszkodzenia serca.

Jeżeli kardiolog nie potrafi postawić diagnozy na podstawowe wspomnianych wcześniej badań, może podjąć decyzję o wykonaniu biopsji mięśnia sercowego. Niemniej lekarze decydują się na ten krok w ostateczności i gdy istnieją ku temu odpowiednie przesłanki.

Jak wygląda leczenie ZMS?

Jeżeli zapalenie mięśnia sercowego przebiega łagodnie, leczenie ma charakter przyczynowy. Zaleca się, by chory, zwłaszcza w początkowym okresie, dużo odpoczywał i unikał stresu oraz uprawiania sportów. Przerwa ta może trwać nawet sześć miesięcy. Ponadto nie zaleca się spożywania alkoholu i palenia papierosów. Należy zrezygnować ze stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ponieważ mogą nasilać objawy choroby. Dopuszczalne jest przyjmowanie leków na bazie paracetamolu.

Przebieg leczenia wygląda inaczej, jeżeli dojdzie do rozwoju powikłań lub choroba ma przebieg piorunujący. Powikłania mogą być wskazaniem do hospitalizacji. Niewystarczająca kurczliwość serca wymaga podania leków, które zmniejszą obciążenie mięśnia sercowego. Jeżeli ZMS ma bardzo gwałtowny przebieg, konieczne może być podanie leków podtrzymujących ciśnienie krwi lub nawet mechaniczne wspomaganie pracy serca.

Choć powikłania są możliwe, występują rzadko. Objawy choroby ustępują po kilku tygodniach, a chory stosunkowo szybko wraca do sprawności. Niemniej ZMS nie można bagatelizować. Brak leczenia może doprowadzić do postępującej niewydolności serca, która grozi zaburzeniami rytmu serca, a nawet nagłym zgonem sercowym.

Czy można uniknąć zapalenia mięśnia sercowego?

Zapaleniu mięśnia sercowego trudno zapobiegać, ponieważ stan ten może wywołać wiele czynników. Większość zachorowań jest konsekwencją infekcji wirusowych lub grypopodobnych, dlatego należy robić wszystko, aby uniknąć zakażenia. Częste mycie rąk, ograniczanie kontaktu z osobami chorymi oraz przestrzeganie podstawowych zasad higieny powinno wejść nam w nawyk.

W ramach profilaktyki warto rozważyć szczepienia ochronne przeciwko grypie oraz różyczce, gdyż waśnie te wirusy najczęściej prowadzą do rozwoju zapalenia mięśnia sercowego.