Biegunka – czym jest?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organisation, WHO) biegunka to oddawanie co najmniej trzech luźnych lub wodnistych stolców na dobę. W zależności od czasu ich trwania można je podzielić na:

• biegunki ostre trwające mniej niż 14 dni;
• biegunki przetrwałe (14-30 dni);
• biegunki przewlekłe trwające powyżej 30 dni.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Biegunka – przyczyny

Pojawienie się biegunki może mieć różne podłoże w zależności od jej rodzaju. 

Najczęstsze przyczyny biegunki ostrej to:

• infekcje (bakterie, wirusy, pasożyty);
• leki;
• alergie pokarmowe;
• rozwolnienie po jedzeniu.

Przyczyny biegunki przewlekłej to między innymi:

• zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego zwane zespołem jelita nadwrażliwego;
• zespół krótkiego jelita;
• mikroskopowe zapalenie jelita grubego;
• nietolerancja pokarmowa;
• nieswoiste zapalenia jelit takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Dlaczego biegunka pojawia się zaraz po jedzeniu?

Pojawienie się natychmiastowej biegunki po jedzeniu może mieć wiele różnych czynników. Jedną z przyczyn, która wpływa na pojawienie się biegunki niedługo po jedzeniu, jest spożycie nieświeżego pokarmu w wyniku, którego może dojść do zatrucia pokarmowego wywołanego przez czynniki zakaźne. Biegunka poposiłkowa w takiej sytuacji ma na celu jak najszybsze usunięcie patogenów z organizmu. Ponadto, do pojawienia się bólu brzucha i biegunki po jedzeniu może przyczynić się:

• spożycie mleka i jego przetworów u osób z nietolerancją laktozy;
• nadmierne spożycie fruktozy, sorbitolu lub innych słodzików;
• spożycie substancji toksycznych np. trujących grzybów;
• ostre jedzenie;
• tłuste i smażone posiłki.

Biegunka po jedzeniu w ciąży

Biegunka w ciąży może wzbudzić duży niepokój u przyszłej mamy. Zachodzące zmiany hormonalne u kobiet w pierwszym trymestrze mogą wpłynąć na pracę jelit i spowodować pojawienie się mdłości i biegunek niezagrażających ciąży. Jeśli jednak dolegliwości utrzymują się długo, biegunka nie ustępuje, pojawiają się silne bóle brzucha oraz wymioty to konieczna będzie konsultacja z lekarzem rodzinnym lub ginekologiem prowadzącym ciąże.

Biegunka po jedzeniu u dziecka

Biegunka pojawiająca się u niemowląt i małych dzieci po jedzeniu może mieć różne przyczyny, do których między innymi zaliczyć można: zakażenie wirusowe lub bakteryjne, alergię pokarmową lub zatrucie pokarmowe. W sytuacji pojawienia się biegunki u dzieci po jedzeniu warto uważnie dziecko obserwować i kontrolować wypróżnienia. U dzieci bardzo szybko może dojść do odwodnienia organizmu, a taki stan może być nawet zagrażający życiu. W przypadku długo utrzymującej się biegunki przy braku spożywania płynów, niezwłocznie skontaktuj się z pediatrą.

Co jeść po biegunce?

Dieta w przypadku biegunki w dużej mierze zależy od jej rodzaju (ostra, przewlekła) i przyczyny, która ją wywołała (zakażenie wirusowe, alergia pokarmowa, nietolerancja laktozy, choroby jelit). 

Zalecenia diety w przypadku biegunki obejmują ograniczenie produktów bogatych w błonnik pokarmowy, do których zalicza się: nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo, grube kasze i płatki, razowe makarony, otręby oraz surowe warzywa i owoce. Ponadto, zaleca się wprowadzenie diety lekkostrawnej z wyeliminowaniem potraw smażonych, grillowanych, konserwowych, wędzonych, tłustych oraz słodkich.

W przypadku biegunki ostrej, której towarzyszą liczne wodniste wypróżnienia, silne bóle brzucha czy gorączka, zalecenia te są bardziej rygorystyczne. Ogólne zasady postępowania obejmują zapobieganie odwodnienia i utracie elektroliów. W tej sytuacji można zastosować specjalne elektrolity dostępne w aptekach. Po nawodnieniu można powoli wprowadzać lekkostrawne potrawy takie jak: kleik ryżowy z dodatkiem marchewki, pieczone jabłko, krupnik z drobnymi kaszami czy rozgotowany biały ryż. 

Jeśli dolegliwości się nasilają lub nie ustępują, należy skontaktować się z lekarzem.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz zarezerwować na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Wiercińska, M. (2021). Biegunka (rozwolnienie) – objawy, przyczyny, leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50644,biegunka (dostęp: 10.2023).
2. Zwolińska-Wcisło, M. (2012). Przewlekła biegunka. Medycyna Praktyczna. Dostępne na:https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/61284,przewlekla-biegunka (dostęp: 10.2023).
3. Sajór, I. (2021). Biegunka – zalecenia i przeciwwskazania dietetyczne. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Dostępne na:https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/biegunka-zalecenia-i-przeciwwskazania-dietetyczne/ (dostęp: 10.2023).
4. Wasielica-Berger, J. (2018). Ostra biegunka. Gastroenterologia Kliniczna. Tom 10, nr 1. 

Autor