Czym jest delirium?

Zgodnie z klasyfikacją zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, DSM-IV, czyli delirium (majaczenie) to zaburzenie neuropoznawcze, który charakteryzuje się występowaniem zaburzeń świadomości i uwagi, spostrzegania, myślenia, pamięci, aktywności psychoruchowej, emocji oraz rytmu sen-czuwanie.  

Stany delirium możemy podzielić ze względu na poziom aktywności psychomotorycznej. W związku z tym wyróżniamy:

• majaczenie hiperaktywne - charakteryzujące się znacznym pobudzeniem, niepokojem, niestabilnością emocjonalną, halucynacjami i urojeniami. Pacjent zazwyczaj jest głośny, mówi niezrozumiale i jest zdezorganizowany;
• majaczenie hipoaktywne - charakteryzujące się wycofaniem, osłabieniem, apatią, sennością i osłabionymi reakcjami na bodźce. Jest to postać, której objawy często przypisuje się otępieniu i depresji; 
• mieszaną postać majaczenia - charakteryzująca się naprzemiennym przechodzeniem od stanu hiperaktywnego do hipoaktywnego lub na odwrót.

Umów się do lekarza rodzinnego

Jakie są objawy delirium?

Objawy delirium mają tendencję do nasilania się w nocy. 

Manifestują się w postaci:

• zaburzeń świadomości - w tym np. poczuciem zagubienia oraz dezorientacją w czasie i przestrzeni;
• zaburzeń uwagi, czyli upośledzeniem zdolności koncentracji i utrzymywania uwagi;
• zaburzeń czynności poznawczych, czyli deficytami pamięci krótkotrwałej i problemem z wypowiadaniem się;
• zaburzeń percepcji - m.in. występowaniem iluzji i halucynacji wzrokowych, jednak mogą tyczyć się także innych zmysłów.

Delirium - najczęstsze przyczyny

Ważne jest, aby pamiętać, że wystąpienie majaczenia należy traktować przede wszystkim jako sygnał alarmowy, świadczący o potencjalnym zaburzeniu układu nerwowego. Poszukiwanie innej ewentualnej przyczyny powinno być poprzedzone leczeniem tego stanu, bo w wielu przypadkach modyfikacja jednego elementu może w krótkim czasie przynieść poprawę zdrowia chorego. 

Do wystąpienia delirium predysponują:

• podeszły wiek;
• nadciśnienie tętnicze;
• choroba alkoholowa;
• demencja;
• depresja;
• zaburzenia widzenia i słuchu;
• palenie papierosów;
• czynniki genetyczne.

Majaczenie może towarzyszyć chorobom i stanom takim jak:

• sepsa, infekcja, gorączka;
• zaburzenia metaboliczne i elektrolitowe (hiperbilirubinemia, hiperamylazemia, hipokalcemia, hiponatremia, kwasica metaboliczna);
• anemia;
• hipotensja;
• uraz głowy.

Do majaczenia mogą się przyczynić czynniki środowiskowe oraz związane z hospitalizacją, takie jak:

• unieruchomienie;
• cewniki naczyniowe;
• leki sedujące (stosowane przed zabiegami i operacji w celu uśpienia pacjenta);
• zaburzenia snu;
• leki antycholinergiczne (stosowane w leczeniu astmy, nietrzymania moczu, chorobie Parkinsona);
• stosowanie dopaminy.

Jak wygląda leczenie delirium?

Z racji częstego występowania delirium, zwłaszcza wśród starszych, jest on przedmiotem zainteresowania lekarzy o wielu specjalizacjach - psychiatrów, internistów, geriatrów, chirurgów czy neurologów. 

Leczenie delirium jest skomplikowaną sprawą, często trwającą kilka dni. Podstawą jest wyeliminowanie potencjalnej przyczyny (w przypadku rozpoznania), stosowanie farmakoterapii, psychoterapii i w razie konieczności unieruchomienie pacjenta. 

Według badań, najprawdopodobniej najskuteczniejszym lekiem w terapii majaczenia jest klasyczny lek przeciwpsychotyczny - haloperidol. Istnieją dowody na efektywność kwetiapiny, która jest atypowym lekiem przeciwpsychotycznym. Benzodiazepiny są wskazane jedynie w leczeniu majaczenia alkoholowego. W postępowaniu medycznym bardzo ważna jest profilaktyka u osób narażonych na wystąpienie delirium - prawidłowe nawodnienie i odżywianie, zachowanie higieny snu, odpowiednio dobrane leki przeciwbólowe i przeciwdepresyjne, a także aktywność ruchowa.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Jaeschke, R., Brudkiewicz, P. (2021). Majaczenie (delirium). Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/122089,majaczenie-delirium. (Dostęp: maj 2022).
2. Janiszewska, E. (2019) Zespół majaczeniowy (delirium) u krytycznie chorych pacjentów na oddziale intensywnej terapii. Praktyka zawodowa, 11-12, s. 6-11.
3. Klich-Rączka, A., Piotrowicz, K., Grodzicki, T. (2009). Majaczenie w świetle najnowszych zaleceń. Przegląd Lekarski, 66, 4, s. 187-191. 
4. Kotfis, K., Marra, A., Ely, E., W. (2018). Majaczenie stanu ciężkiego — wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne na oddziale intensywnej terapii. Anestezjologia Intensywna Terapia, 50, 2,  s.129–142. ISSN 0209–1712
5. Pietraszek, P. (2011). Delirium w oddziale intensywnej terapii. Anestezjologia i Ratownictwo, 5, s. 414-423.