Gronkowce - co to takiego?

Gronkowce to bakterie Gram-dodatnie. Mogą bezobjawowo kolonizować skórę i błony śluzowe człowieka, ale w wielu sytuacjach prowadzą do rozwoju różnego rodzaju chorób. Zaniedbanie zakażenia gronkowcem może prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym czasem bywa nawet zagrożeniem życia.

Staphylococcus aureus

Najbardziej znanym gatunkiem gronkowca jest Staphylococcus aureus. Gronkowiec złocisty na skórze człowieka występuje bardzo często. Inne lokalizacje, w których jest obecny u wielu pacjentów to błony śluzowe, w tym przednie nozdrza (gronkowiec w nosie). W większości przypadków nie powoduje niebezpiecznych sytuacji zdrowotnych, choć w szczególnych przypadkach nawet bezobjawowa kolonizacja tym patogenem może wymagać zastosowania leczenia.

MRSA

Jest to szczep gronkowca złocistego opornego metycylinę, czyli antybiotyk z grupy beta-laktamów. Może powodować podobne infekcje do zwykłego gronkowca, ale ich leczenie, ze względu na oporność lekową, może być bardziej skomplikowane. Leczenie zakażenia szczepem MRSA wymaga zazwyczaj więcej czasu oraz zastosowania mocniejszych antybiotyków, np. klarytromycyny czy wankomycyny.

Staphylococcus epidermidis

Gronkowiec skórny to bakteria Gram-dodatnia naturalnie występująca na skórze człowieka. W przeciwieństwie do Staphylococcus aureus, uważana za bakterię o niskim potencjale chorobotwórczym. Ze względu na zdolność adhezji do różnych materiałów, bakterie mogą na nich przebywać tworząc tzw. biofilm. Najbardziej niebezpieczne stają się w momencie, gdy skolonizują materiał wszczepiony w ludzkie ciało, np. protezy stawowe, zastawki serca, rozruszniki czy cewniki naczyniowe.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

U kogo może rozwinąć się zakażenie gronkowcem złocistym?

Zakażenie gronkowcem najczęściej dotyka osoby o obniżonej odporności lub z obecnymi na skórze ranami otwartymi, które są podatne na zanieczyszczenia i nadkażenia. Do zakażenia gronkowcem złocistym może również dojść drogą kropelkową lub przez kontakty płciowe.

Objawy zakażenia gronkowcem

Zakażenia wywołane Staphylococcus aureus mogą być miejscowe lub dotyczyć całego organizmu. Wśród najczęstszych chorób lub objawów zakażenia wymienia się:

• infekcje skórne (gronkowiec złocisty na skórze), np. liszajec, czyraki, zapalenie mieszków włosowych, ropnie, zapalenie tkanki podskórnej - pojawiają się zmiany na skórze, często ropne;
• zakażenia układu moczowego, np. zapalenie pęcherza moczowego - występuje m.in. ból i dyskomfort podczas oddawania moczu;
• zakażenia ran – najczęściej pooperacyjne lub pourazowe. Rany trudno się goją, może pojawić się sącząca, patologiczna wydzielina z rany;
• zakażenia układu oddechowego, np. zapalenie płuc, zapalenie gardła;
• posocznica;
• zapalenie wsierdzia;
• zapalenie mięśnia sercowego;
• zapalenie żył.

Czy gronkowiec jest wyleczalny?

Leczenie zakażeń spowodowanych gronkowcem złocistym opiera się na antybiotykoterapii. W tym celu podstawowym działaniem jest zrobienie antybiogramu, czyli badania wrażliwości bakterii na antybiotyki. Jest to szczególnie ważne ze względu na często występujące rodzaje gronkowca, będące oporne na działanie niektórych antybiotyków. Takim przykładem jest szczep MRSA ( ang. methicyllin-resistant Staphylococcus aureus) oporny na działanie metycyliny i innych antybiotyków z grupy penicylin. 

Prawidłowo prowadzona antybiotykoterapia jest w stanie wyleczyć zakażenie gronkowcem złocistym. Należy jednak ściśle stosować się do zaleceń lekarza rodzinnego, specjalisty chorób zakaźnych czy internisty, gdyż zbyt wczesne przerwanie kuracji może prowadzić do nawrotu infekcji.

Czy gronkowiec jest zaraźliwy?

Szacuje się, że nosicielami gronkowca złocistego jest około 10-30% populacji. Wśród tych osób najczęściej bakteria występuje w okolicy błon śluzowych na skórze lub w okolicy nozdrzy przednich. Bardzo często kolonizacja gronkowcem złocistym nie daje żadnych objawów. Przy kontakcie z osobą np. o obniżonej odporności może dojść do jej zarażenia.

Czy da się ustrzec przed gronkowcem?

Zapobieganie zakażeniom jest możliwe dzięki m.in. odpowiedniej higienie rąk oraz skóry. Ważne jest także unikanie sytuacji mogących doprowadzić do zakażenia, a także dbanie o odporność i kondycję fizyczną organizmu.

Czego nie lubi gronkowiec złocisty?

Choć istnieją czynniki, które mogą utrudnić wzrost gronkowca złocistego, jest to bakteria, która potrafi przystosować się do trudnych warunków. Badanie z 2011 roku wykazało, że spożywanie kawy i herbaty, dzięki zawartym w tych napojach związkom garbnikowym, metyloglioksalu i diacetylu, wiąże się z mniejszym prawdopodobieństwem bycia nosicielem gronkowca złocistego MRSA, czyli opornego na metycylinę.

Wykrycie zakażenia gronkowcem złocistym

Najszybszym i najpewniejszym sposobem diagnostyki gronkowca złocistego jest wykonanie posiewu, odpowiednio z moczu, krwi lub bezpośrednio zajętej chorobowo tkanki. Jeśli podejrzewasz u siebie zakażenie gronkowcem skontaktuj się z lekarzem pierwszego kontaktu. Lekarz w razie potrzeby skieruje Cię na odpowiednie badania.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty umówisz z łatwością za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Matheson, E.M., Mainous, A.G., Everett, C.J., King ,D.E. (2011). Tea and coffee consumption and MRSA nasal carriage. Ann Fam Med, 9(4), s. 299-304.
2. Błażewicz, I., Barańska-Rybak, W., Nowicki, R. (2014). Pozaszpitalne zakażenia szczepami gronkowca złocistego opornego na metycylinę – ewolucja szczepów czy działanie jatrogenne? Przegląd Dermatologiczny, 101, s. 181-186.
3. Rogalska, M. (2021). Gronkowce. Zakażenie, przyczyny, objawy i leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158226,zakazenia-gronkowcowe. (Dostęp: 06.2023).

Autor