Czym jest puls?

Puls (inaczej tętno) to pulsowanie ścian naczyń tętniczych, wywołane przez przepływającą krew. Na dużych tętnicach jest ono wyczuwalne dotykiem, a czasem nawet widoczne gołym okiem. W uproszczony sposób podaje się wartość pulsu jako liczbę uderzeń na minutę, ponieważ liczba impulsów wyczuwalnych na tętnicy odpowiada liczbie uderzeń serca tłoczącego krew w jej świetle. Lekarze podczas badania sprawdzają dodatkowo inne cechy tętna, takie jak jego miarowość, amplitudę czy czas trwania fali skurczowej.

Prawidłowy puls

Prawidłowa wartość pulsu jest różna dla różnych osób, ponieważ jego wartość zależy od wielu czynników, m.in. od:

• płci,
• wieku − u noworodków i dzieci puls jest o wiele wyższy niż u dorosłych, a u osób starszych tętno jest jeszcze niższe,
• trybu życia (diety i aktywności fizycznej) − osoby wysportowane będą mieć niższe tętno w spoczynku,
• ogólnego stanu układu krążenia − serca i naczyń krwionośnych.

Ogólnie przyjmuje się wartość ok. 70 uderzeń na minutę jako prawidłowy puls osoby dorosłej.

Pomiar pulsu w domu

Puls możemy zmierzyć samodzielnie, poprzez przyłożenie palca wskazującego i środkowego do jednej z dużych tętnic (najczęściej po wewnętrznej stronie nadgarstka lub na szyi, tuż poniżej żuchwy) i liczenia uderzeń, które czujemy w trakcie minuty lub 15 sekund (w tym wypadku uzyskany wynik należy pomnożyć razy cztery). Warto zawsze sprawdzać tętno po obu stronach ciała, np. na obu nadgarstkach. Jeśli zauważymy znaczne różnice w wartości tętna dwóch stron ciała, należy powiedzieć o tym lekarzowi, ponieważ może to oznaczać m.in. obecność zmian w naczyniach krwionośnych po jednej stronie ciała.

Wartość tętna można również sprawdzić podczas pomiaru ciśnienia krwi za pomocą ciśnieniomierza lub w trakcie pomiaru saturacji za pomocą pulsoksymetru.

Niski puls − przyczyny

Nie jest prawdą, iż każde obniżenie pulsu poniżej 70 uderzeń na minutę jest stanem patologicznym. U sportowców tętno może być obniżone nawet o 20 uderzeń na minutę w porównaniu z osobami o słabej kondycji fizycznej. Ponadto, średni puls w spoczynku maleje z wiekiem. 

Z drugiej strony, znacznie obniżone tętno może wskazywać na rozwijającą się bradykardię, czyli zmniejszenie częstości bicia serca, co z kolei może być spowodowane innymi chorobami, m.in.:

• nieprawidłowościami zastawek serca lub samego mięśnia sercowego,
• chorobami układu nerwowego, 
• arytmią i innymi problemami z działaniem układu bodźcoprzewodzącego serca,
• niedoczynnością tarczycy,
• zaburzeniem gospodarki elektrolitowej,
• stosowaniem niektórych leków.

Kiedy należy przejmować się zbyt niskim pulsem?

W zależności od wieku lub stylu życia, wartości tętna mogą być różne. W związku z tym, warto jest wykonywać co jakiś czas pomiary pulsu i i znać jego “normalną”, spoczynkową częstotliwość. Znaczne lub długo utrzymujące się odstępstwa od tej normy powinny skłonić do wizyty u lekarza.

Niezależnie od wartości wyjściowych, każde obniżenie pulsu poniżej 50 uderzeń na minutę wymaga szybkiego kontaktu ze specjalistą.

Do lekarza należy udać się także, jeśli obniżonemu pulsowi towarzyszą takie symptomy jak np. uczucie duszności, zmęczenie i osłabienie, zawroty głowy lub omdlenie, a także bóle kończyn.

Jak lekarz postępuje z pacjentem z niskim pulsem?

Jeśli objawy nie wskazują na poważny stan chorego, należy w pierwszej kolejności udać się do lekarza POZ. Dokładnie zmierzy on tętno i ciśnienie krwi oraz przeprowadzi szczegółowy wywiad. Ważne jest, aby podać specjaliście wszystkie odczuwane  objawy, a także czas ich trwania i stopień nasilenia. Może wystąpić potrzeba wykonania dodatkowych badań laboratoryjnych, a także echa serca czy EKG.

Lekarz POZ ustala przyczynę obniżonego tętna, wdraża odpowiednie leczenie lub w razie potrzeby kieruje pacjenta do kardiologa, angiologa (w przypadku możliwych zmian niedokrwiennych ) lub endokrynologa (np. przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy). 

Wizytę u wybranego specjalisty można w łatwy sposób umówić korzystając ze strony LekarzeBezKolejki.pl.

Autor