Jak powstaje zatorowość płucna?

W zatorze tętnicy płucnej najczęściej materiał, który zatyka lub zwęża średnicę tętnicy płucnej stanowi skrzeplina pochodząca z żył kończyn dolnych. Materiał zatorowy odrywa się od ściany naczyń żylnych w nogach i przemieszcza się do serca, skąd następnie trafia do krążenia płucnego. Innymi elementami tworzącymi materiał zatorowy mogą być:

• tkanka tłuszczowa;
• powietrze;
• płyn owodniowy;
• ciała obce.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Czynniki ryzyka powstawania zatorowości płucnej

Do powstawania zatorowości płucnej predysponują wszystkie stany, wpływające na co najmniej jedną ze składowych tzw. triady Virchowa, czyli na:

• spowolnienie przepływu krwi, np. poprzez długotrwałe unieruchomienie kończyn;
• zwiększoną aktywność układu krzepnięcia - przewaga elementów prozakrzepowych nad elementami hamującymi układ krzepnięcia;
• uszkodzenie ścian naczyń krwionośnych, np. przy urazach lub operacjach.

Zwiększone ryzyko zatorowości płucnej występuje m.in. u osób powyżej 40. roku życia, u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną, cierpiących na otyłość, z żylakami kończyn dolnych czy wcześniej przebytymi epizodami choroby zakrzepowo-zatorowej.

Ile czasu trwa zator płucny?

Zator tętnicy płucnej w przypadku zatkania dużych tętnic pojawia się nagle. Brak szybkiej interwencji medycznej może doprowadzić do śmierci. Zwężenie światła tętnic w mniejszym stopniu może przebiegać bezobjawowo i trwać wiele lat. Konsekwencją nieleczonej zatorowości płucnej może być jednak rozwój nadciśnienia płucnego, niewydolności prawej komory serca czy zgon.

Objawy zatoru tętnicy płucnej

Zator tętnicy płucnej, znacznie ograniczający dopływ krwi do płuc, może się objawiać m.in. nagłym uczuciem bólu w klatce piersiowej, dusznościami, kaszlem (zazwyczaj suchym), omdleniem, zasłabnięciem, a nawet krwiopluciem. Pacjent ma przyspieszone tętno i oddech. Takie objawy mogą przypominać zawał serca, zapalenie płuc, astmę czy przewlekłą obturacyjną chorobę płuc i tamponadę serca.

Nieleczona zatorowość płucna dużego ryzyka w 30% przypadków może doprowadzić do zgonu.

Zatorowość płucna - ocena ryzyka wczesnego zgonu

Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne jest zależne przede wszystkim od stanu pacjenta. Lekarz na podstawie objawów i badania podmiotowego ocenia poziom ryzyka wystąpienia wczesnego zgonu, definiowanego jako zgon w ciągu 30 dni od pojawienia się objawów choroby. 
Ryzyko to przedstawia się następująco:

• zatorowość płucna wysokiego ryzyka - u pacjenta występują objawy wstrząsu lub hipotensji. Ciśnienie skurczowe osiąga wartości poniżej 90 mmHg lub spada o ponad 40 mmHg i trwa powyżej 15 minut;
• zatorowość płucna niewysokiego ryzyka - w jej przebiegu nie występują objawy wstrząsu i hipotensji 
  • pośrednie ryzyko - ten stopień rozpoznaje się m.in. gdy w badaniu echokardiograficznym lub w tomografii komputerowej naczyń krwionośnych (angio-TK) występują cechy dysfunkcji prawej komory serca; 
  • niskie ryzyko - u chorych nie ma cech dysfunkcji prawej komory.

Leczenie zatorowości płucnej

W przypadku wystąpienie objawów zatorowości płucnej należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub internisty. Pierwszym krokiem przy podejrzeniu tej choroby jest podanie leków przeciwkrzepliwych, czasami również tlenu. Po potwierdzeniu zatorowości płucnej w badaniach można zastosować leczenie trombolityczne. Opiera się ono na podaniu przez cewnik leków, których zadaniem jest rozpuszczenie zakrzepu. Inną metodą powszechnie stosowaną jest zabieg, przeprowadzany przez chirurga naczyniowego, zwany embolektomią. Polega on na mechanicznym usunięciu materiału zwężającego naczynie, co doprowadza do udrożnienia go i powrotu prawidłowego przepływu krwi.

Zatorowość płucna to ciężka choroba, którą jednak można leczyć. Dlatego bardzo ważne jest skonsultowanie się ze specjalistą w przypadku pojawienia się niepokojących objawów. Szybka interwencja lekarska może uchronić przed poważnymi konsekwencjami.  

Wizyty kontrolne po przebytym epizodzie zatorowości płucnej u wybranego specjalisty możesz umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Kazimierczyk, R., Kamiński, K.A. (2016). Przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne - diagnostyka i nowe możliwości terapii farmakologicznej w świetle wytycznych ESC/ERS 2015. Folia Cardiologica, 11(5), s. 394-400.
2. Pruszczyk, P. (2022). Zatorowość płucna. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.33.2. (Dostęp: 03.2023).
3. Frołow, M. (2022). Zatorowość płucna: przyczyny, objawy, leczenie i rokowania. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zatorowoscplucna/104653,zatorowosc-plucna. (Dostęp: 03.2023).