Czym jest osierdzie?

Osierdzie jest inaczej nazywane workiem okołosercowym lub po prostu workiem osierdziowym. Składa się z błony surowiczej i przybiera formę dwuściennego worka. Osierdzie dzieli się na osierdzie surowicze (złożone z blaszki trzewnej i ściennej) oraz włókniste. Pomiędzy blaszkami osierdzia surowiczego (w tzw. jamie osierdzia) obecna jest niewielka ilość surowiczego płynu, dzięki czemu serce może swobodnie pracować. To właśnie w nim umieszczone jest serce każdego z nas. 

Umów się do kardiologa

Zapalenie osierdzia – najważniejsze informacje

Zapalenie osierdzia jest jedną z chorób zaliczanych do tzw. zespołów osierdziowych. W zależności od czasu trwania schorzenia, mówi się o zapaleniu osierdzia:

• ostrym;
• przewlekłym – trwającym ponad trzy miesiące;
• przetrwałym – trwającym ponad 4-6 tygodni, ale krócej niż trzy miesiące;
• nawracającym – nawroty w czasie 18 miesięcy do 2 lat po ostrym zapaleniu osierdzia oraz po przynajmniej 4-6 tygodniach bez odczuwalnych dolegliwości. 

Zapalenie osierdzia – przyczyny

Czynników mogących wywołać zapalenia osierdzia jest bardzo wiele. Wyróżnić warto infekcje wirusowe (np. wirus grypy), gdy patogen obecny jest w osierdziu i tam się namnaża. Bakterie również, choć rzadziej, mogą być czynnikiem etiologicznym zapalenia osierdzia. Do zapalenia w przebiegu choroby bakteryjnej predysponują czynniki, takie jak stan immunosupresji, zabiegi operacyjne w obrębie klatki piersiowej, AIDS czy choroba alkoholowa. 

Inne przyczyny prowadzące do zapalenia osierdzia, to np.:

• choroba nowotworowa;
• zawał mięśnia sercowego;
• choroby tkanki łącznej;
• promieniowanie jonizujące;
• niektóre leki.

Istnieje także szereg czynników powiązanych z gorszym rokowaniem choroby, takich jak gorączka (>38 st. Celsjusza), tamponada serca, brak odpowiedzi na leczenie. Niebezpieczny może być także towarzyszący zapaleniu osierdzia uraz, immunosupresja czy stosowanie leków o działaniu przeciwkrzepliwym w postaci doustnej.

Objawy zapalenia osierdzia

Choroba związana jest z obecnością wtórnego lub pierwotnego stanu zapalnego. Cechą charakterystyczną zapalenia osierdzia jest gromadzenie się płynu w worku osierdziowym (objętość znacznie przekracza niewielką, fizjologiczną ilość), które może prowadzić w stanie ostrym do tamponady serca. Chorzy mogą odczuwać również ból, duszności, zmniejszenie apetytu czy ogólne rozbicie.

Jak rozpoznać zapalenie osierdzia?

W przypadku problemów z sercem czy osierdziem należy zgłosić się do szpitala lub bezpośrednio do lekarza kardiologa, który przeprowadzi z pacjentem szczegółowy wywiad oraz zleci niezbędne badania. W diagnostyce zapalenia osierdzia wykorzystuje się m.in. badania laboratoryjne (OB, CRP), EKG, zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, echokardiografię czy tomografię komputerową. Niejednokrotnie u pacjentów przeprowadza się również badanie płynu osierdziowego lub biopsję osierdzia.

Rozpoznanie zapalenia osierdzia oparte jest na podstawie specjalnych kryteriów, biorących pod uwagę m.in. stan pacjenta i wyniki pomocniczych badań (głównie echokardiografii).

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz z łatwością i bez konieczności wychodzenia z domu umówić poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Zapalenie osierdzia – leczenie

Procesem leczenia zapalenia osierdzia zajmuje się przede wszystkim kardiolog. Pacjenci z umiarkowanym oraz dużym ryzykiem powikłań powinni znaleźć się na oddziale szpitalnym w celu ustalenia szczegółowej etiologii schorzenia i stałego monitorowania stanu zdrowia.

W procesie terapeutycznym zapalenia osierdzia wykorzystuje się przede wszystkim kwas acetylosalicylowy oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Niejednokrotnie pacjentom zleca się także kolchicynę lub małe dawki glikokortykosteroidów. Chorzy powinni ograniczyć aktywność fizyczną.