Zapalenie płuc - co to za choroba?

Zapalenie płuc to choroba zapalna obejmująca pęcherzyki płucne lub tkankę śródmiąższową. Dochodzi do niej w wyniku kontaktu z patogenem wywołującym chorobę.  Jednak, aby zapalenie płuc mogło się rozwinąć, czynnik wywołujący chorobę musi pokonać wszystkie mechanizmy obronne naszych dróg oddechowych. Możemy je podzielić na swoiste i nieswoiste. Do nieswoistych mechanizmów obronnych zaliczamy:

• specyficzną budowę dróg oddechowych,
• odruch kaszlowy,
• obecność śluzu i rzęsek,
• obecność w śluzie komórek stanu zapalnego oraz substancji przez nie produkowanych.

Do swoistych mechanizmów obronnych, czyli nabytych, należą wszystkie te, których nasz organizm uczy się w ciągu całego naszego życia. Do rozwoju tego typu odpornośći dochodzi w kontakcie z patogenem, czyli podczas choroby lub poprzez szczepienia ochronne. W sprawnie działającym układzie oddechowym poniżej rozwidlenia tchawicy drogi oddechowe są jałowe. Do zakażenia i rozwoju zapalenia płuc dochodzi, gdy patogeny przedostają się do pęcherzyków płucnych.

Umów wizytę u lekarza internisty

Jakie są rodzaje zapalenia płuc?

Zapalenie płuc jest wywoływane przez różnorodne patogeny. W zależności od miejsca, w którym doszło do zachorowania, a także drobnoustroju, jaki wywołał chorobę, możemy wyróżnić kilka rodzajów zapalenia płuc.

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc jest to zapalenie, do którego rozwoju doszło w warunkach domowych. Etiologia tego rodzaju choroby jest różna i może być wywołana zarówno przez wirusy jak i bakterie, a także niektóre grzyby. Najczęściej jednak wywołują je bakterie, takie jak: Streptococcus pneumoniae, Klebsiella pneumoniae czy Mycoplasma pneumoniae.

Szpitalne zapalenie płuc

Szpitalne zapalenie płuc to takie, do którego rozwoju dochodzi kilka dni po przyjęciu lub wypisu ze szpitala. Patogenami najczęściej wywołującymi szpitalne zapalenie płuc są: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, bakterie beztlenowe oraz Staphylococcus aureus.

Zachłystowe zapalenie płuc

Zachłystowe zapalenie płuc zazwyczaj rozwija się po aspiracji ciała obcego do dróg oddechowych. Podczas zachłyśnięcia dostają się tam również patogeny chorobotwórcze. Zachłystowe zapalenie płuc jest najczęściej wywołane przez bakterie Gram(-) oraz bakterie z rodzaju Streptococcus spp.

Typowe zapalenie płuc

Typowe zapalenie płuc to zapalenie wywoływane przez S. pneumoniae, H. influenzae, K. pneumoniae. Ma ono zazwyczaj ostry początek i charakterystyczne objawy, takie jak wysoka temperatura, kaszel z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny niekiedy nawet z obecnością krwi w plwocinie.

Atypowe zapalenie płuc

Atypowe zapalenie płuc wywołują drobnoustroje, takie jak M. pneumoniae, Chlamydophila spp., C. burnetti , Legionella, a także wirusy. Często nie występują charakterystyczne dla zapalenia płuc objawy, a sama choroba rozwija się powoli. Mamy tu do czynienia z niewysoką, powoli narastającą gorączką, skąpą wydzieliną z dróg oddechowych i często suchym kaszlem. 

Podział zapalenia płuc na typowe i atypowe ma dziś raczej znaczenie historyczne ze względu na dobrze poznane patogeny wywołujące atypowe zapalenie płuc. 

Bakteryjne zapalenie płuc

Bakteryjne zapalenie płuc jest to zapalenie wywołane przez bakterie. W tym typie zapalenia płuc najczęściej można zaobserwować zmiany zachodzące w pęcherzykach płucnych, nie obejmujące tkanki śródmiąższowej. Bakterie są jednym z patogenów najczęściej wywołującym zapalenie płuc.

Wirusowe zapalenie płuc

Wirusowe zapalenie płuc powodowane jest przez wirusy grypy, RSV, wirusy paragrypy czy rinowirusy. Jest to jeden z najczęściej rozwijających się rodzajów zapalenia płuc u dzieci. Im młodsze dziecko, tym prawdopodobieństwo wystąpienia wirusowego zapalenia płuc jest większe. W tym typie zapalenia płuc mamy zazwyczaj do czynienia z zajęciem śródmiąższowej części płuc, czyli przestrzeni między pęcherzykami płucnymi.

Śródmiąższowe zapalenie płuc

Śródmiąższowe zapalenie płuc rozwija się w tkance, na której rozpięte są pęcherzyki płucne. Najczęściej dotyka osoby w średnim wieku, a jego przyczyna nie jest do końca poznana. Może rozwinąć się w ostre śródmiąższowe zapalenie płuc, które mimo leczenia często kończy się śmiercią pacjenta. W zapaleniu tym dochodzi do postępującego niszczenia struktury płuc i utraty prawidłowych czynności tego organu. Objawy narastają gwałtownie i bardzo szybko dochodzi do pogorszenia stanu chorego, mamy tu często do czynienia z obustronnym zapaleniem płuc.

Objawy zapalenia płuc

Najczęstsze objawy zapalenia płuc to:

• kaszel, często z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny;
• ból w klatce piersiowej - zlokalizowany w jej bocznych częściach, nasilający się przy głębokim oddychaniu;
• duszność;
• gorączka powyżej 38°C;
• dreszcze;
• bóle mięśniowe.

Bezobjawowe zapalenie płuc nie występuje w terminologii medycznej. Można jedynie mówić o łagodnym przechodzeniu zapalenia płuc lub początkach choroby, gdy symptomy nie są tak silne, aby utrudniały nam funkcjonowanie. Jeżeli odczuwasz wyżej wymienione objawy skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym lub pulmonologiem.

Wizytę u wybranego specjalisty zarezerwujesz wygodnie nie wychodząc z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Diagnostyka zapalenia płuc

Diagnostyka zapalenia płuc obejmuje wiele badań, których wykonanie moze zlecić lekarz. Podstawę do rozpoznania zapalenia płuc może stanowić:

• dokładny wywiad lekarski;
• radiogram klatki piersiowej;
• tomografia klatki piersiowej;
• badanie krwi;
• bronchoskopia;
• badanie bakteriologiczne ;
• posiew krwi;
• testy antygenowe.

Jak przebiega leczenie zapalenia płuc?

Leczenie zapalenia płuc zależy w dużej mierze od przyczyny oraz objawów, które towarzyszą chorobie. Ogólnie obejmuje:

• leczenie przyczynowe, czyli podawanie odpowiednich antybiotyków na zapalenia płuc czy innych leków dobranych do patogenu, który wywołał chorobę;
• leczenie wspomagające, które obejmuje podawanie leków przeciwgorączkowych, ułatwiających oddychanie oraz tlenoterapię (jeśli jest potrzeba). Dodatkowo zaleca się odpoczynek oraz picie dużej ilości płynów.

Antybiotyk na zapalenie płuc

Antybiotyki na zapaleniu płuc podaje się początkowo empirycznie, czyli opierając się na doświadczeniu w leczeniu tej choroby. W późniejszym etapie można dobrać leczenie celowane na podstawie wyniku posiewu i antybiogramu. W pierwszym rzucie podawane są leki przeciwbakteryjne skuteczne m.in. wobec S. pneumoniae, z racji że to on jest najczęstszą przyczyną zachorowań. Stosuje się tu głównie amoksycylinę oraz penicylinę krystaliczną dożylnie. W przypadku innych patogenów wywołujących chorobę podawane są antybiotyki z grupy makrolidów (azytromycyna, klarytromycyna), fluorochinolonów (moksyfloksacyna) czy glikopeptydów (wankomycyna). Oczywiście o doborze odpowiedniego antybiotyku zawsze decyduje lekarz prowadzący. Nigdy na własna rękę nie powinniśmy stosować leków przeciwbakteryjnych, ponieważ nieodpowiednio zastosowane mogą powodować rozwój oporności bakterii. Przyjmując antybiotyki zawsze należy przestrzegać zaleconej dawki oraz czasu trwania terapii, którą zalecił lekarz.

Bibliografia:

1. Mejza, F. (2022). Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/65040,zapalenie-pluc.(Dostęp: 02.2023).
2. Płóciniczak, A., Goździk -Spychalska, J., Batura-Gabryel, H. (2017). Śródmiąższowe zapalenie płuc z cechami reakcji autoimmunologicznej (IPAF) oraz obrazem radiologicznym sugerującym limfocytowe śródmiąższowe zapalenie płuc (LIP). Advances in Respiratory Medicine, 85(101), s. 38–43. 
3. Przybyłowski, T. (2011). Zapalenie płuc w różnych grupach wiekowych. Medycyna po Dyplomie, 2(179), s. 66-77. (Dostęp: 02.2023).
4. Woźniakowska-Gęsicka, T. (2007). Atypowe Zapalenie płuc u Dzieci Wywołane przez chlamydia species. Pediatria Polska, 82(5-6), s. 475–481.
5. Mejza, F., (2015) Choroby układu oddechowego związane z aspiracją. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pulmonologia/artykuly-wytyczne/pogladowe/127171,choroby-ukladu-oddechowego-zwiazane-z-aspiracja (Dostęp: 02.2023).
6. Witkiewicz, I. (2023). Ostre śródmiąższowe zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/150484,ostre-srodmiazszowe-zapalenie-pluc. (Dostęp: 02.2023).

Autor