Czynniki ryzyka zatorowości płucnej

Czynnikami ryzyka wystąpienia zatorowości płucnej są wszystkie stany wpływające na wystąpienie tzw. triady Virchowa, w skład której wchodzą:

• zwolnienie przepływu krwi,
• zwiększona aktywność układu krzepnięcia,
• uszkodzenie ściany naczyń krwionośnych.

Wystąpieniu choroby może sprzyjać także m.in. wiek powyżej 40 lat, otyłość, żylaki kończyn dolnych, wcześniejsze epizody choroby zatorowo-zakrzepowej, urazy, złamania i zabiegi operacyjne -  zwłaszcza w obrębie nóg. Ryzyko wystąpienia zatorowości płucnej zwiększa także długotrwałe unieruchomienie oraz stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Objawy zatorowości płucnej

Zatorowość płucna może przebiegać bezobjawowo lub objawowo. Przy zatkaniu większych naczyń objawy pojawiają się nagle. Występuje duszność, ból w klatce piersiowej, kaszel, a czasami zasłabnięcie, omdlenie i krwioplucie. Podczas badania lekarz pierwszego kontaktu może stwierdzić ponadto przyspieszony oddech i zbyt szybkie bicie serca. Symptomy te mogą wskazywać również m.in na zapalenie płuc, astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, zawał czy tamponadę serca, dlatego konieczna jest diagnostyka różnicowa.

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza, gdyż nieleczona zatorowość płucna wysokiego ryzyka może doprowadzić do zgonu nawet u 30% pacjentów.

Diagnostyka zatorowości płucnej

Diagnostyka zatorowości płucnej polega na wykonaniu badań laboratoryjnych z krwi, tj. pełnej morfologii z liczbą płytek krwi i D-dimerów. W przebiegu zatorowości płucnej często występuje przeciążenie prawej komory serca, więc w szpitalu powinno być wykonane badanie echokardiograficzne i tomografia komputerowa naczyń krwionośnych (angio-TK). Dodatkowo internista lub lekarz innej specjalności może zlecić m.in. wykonanie EKG, zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej i USG żył głębokich kończyn dolnych.

Po zbadaniu pacjenta ważna jest ocena ryzyka wczesnego zgonu, czyli takiego, który może wystąpić w ciągu 30 dni od początku choroby. Ryzyko to jest szacowane na podstawie wyniku badań echokardiografii lub angio-TK. Dodatkowo bierze się pod uwagę wartości skurczowego ciśnienia krwi, które w przy wartościach poniżej 90 mmHg lub spadku o min. 40 mmHg, trwającym powyżej 15 minut, może wskazywać na wstrząs lub hipotensję.

Zatorowość płucna - leczenie

Leczenie zatorowości płucnej jest zależne od stopnia ciężkości choroby. Przy wysokim lub pośrednim ryzyku zgonu należy niezwłocznie rozpocząć leczenie przeciwkrzepliwe i minimalizować objawy wstrząsu. Lekarz może zdecydować o konieczności podania tlenu lub podłączeniu chorego do respiratora. Kolejnym krokiem jest leczenie trombolityczne lub embolektomia. Pierwsze z nich polega na podaniu leków przez cewnik wprowadzony do tętnicy płucnej - leki te mają na celu rozpuszczenie zakrzepu. Natomiast embolektomia to zabieg operacyjny, wykonywany przez chirurga naczyniowego, w którym mechanicznie usuwa się materiał zatorowy, dzięki czemu udrażnia się naczynie.

W przypadku dużego ryzyka nawrotu zatorowości u chorych, u których w danym momencie istnieją przeciwwskazania do leczenia przeciwkrzepliwego, powinno rozważyć się wszczepienie specjalnego filtra do żyły głównej dolnej. Filtr taki ma zapobiegać dostawaniu się skrzepów do krążenia płucnego.

Czy zatorowość płucna jest wyleczalna?

Zapewnienie wystarczającego przepływu krwi przez naczynia płucne, na drodze farmakologicznej lub operacyjnej, chroni przed powstaniem przewlekłego zakrzepowo-zatorowego nadciśnienia płucnego. W konsekwencji zapobiega także wystąpieniu niewydolności prawokomorowej. Przy niskim ryzyku wczesnego zgonu podaje się leki przeciwkrzepliwe i można rozważyć leczenie trombolityczne lub embolektomię.

Choć chorobę można leczyć, wystąpienie epizodu zatorowości płucnej wymaga regularnych kontroli lekarskich. Nieraz konieczne jest także przewlekłe stosowanie leków, mających na celu zapobieganie powstania kolejnego zatoru.

Wizyty kontrolne po przebytym epizodzie zatorowości płucnej możesz zarejestrować na LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Pruszczyk, P. (2022). Zatorowość płucna. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.33.2. (Dostęp: 01.2023)
2. Frołow, M. (2022). Zatorowość płucna: przyczyny, objawy, leczenie i rokowania. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zatorowoscplucna/104653,zatorowosc-plucna.
3. Kazimierczyk, R., Kamiński, K.A. (2016). Przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne - diagnostyka i nowe możliwości terapii farmakologicznej w świetle wytycznych ESC/ERS 2015. Folia Cardiologica, 11(5), s. 394-400.