Co powoduje kłębuszkowe zapalenie nerek? Przyczyny KZN

Kłębuszkowe zapalenia nerek są wynikiem nieprawidłowych reakcji układu odpornościowego na różnorodne czynniki. Do najczęstszych przyczyn należą: zakażenia bakteryjne lub wirusowe, nowotwory czy niektóre leki. Komórki układu odpornościowego, po kontakcie z wyżej wymienionymi czynnikami, zaczynają atakować prawidłowe komórki kłębuszków nerkowych, doprowadzając do zapalenia.

Rodzaje kłębuszkowych zapaleń nerek są różne. Obraz histopatologiczny pozwala na rozpoznanie kilku typów KZN:

• ostre kłębuszkowe zapalenie nerek;
• kłębuszkowe zapalenie nerek typu IgA (nefropatia IgA);
• ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych;
• błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek;
• submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek;
• gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek.

Sprawdź dostępne terminy wizyt online u lekarza medycyny ogólnej

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (OKZN) związane jest z paciorkowcową infekcją gardła, przebytą 1–3 tygodnie wcześniej. Leczeniem przyczynowym jest antybiotykoterapia skierowana przeciwko paciorkowcom. Ze względu na możliwość występowania nadciśnienia w przebiegu OKZN, należy ograniczyć podaż soli w diecie i zastosować leki hipotensyjne. Obrzęki można leczyć lekami moczopędnymi. W skrajnych przypadkach konieczna może być dializoterapia, która — przy niewydolności nerek — pozwala na usunięcie toksycznych metabolitów z krwi.

Kłębuszkowe zapalenie nerek typu IgA

Kłębuszkowe zapalenie nerek typu IgA jest najczęstszą pierwotną postacią mezangialnego KZN. Przyczyna występowania jest najczęściej idiopatyczna.

W przebiegu nefropatii IgA może pojawić się krwiomocz, ból w okolicy lędźwiowej oraz nadciśnienie tętnicze. Charakterystycznym objawem dla nefropatii IgA są również zakażenia układu oddechowego — wiąże się to z atakowaniem przez przeciwciała IgA także komórek tego układu. Leczenie opiera się na stosowaniu leków nefroprotekcyjnych, a w zaawansowanych przypadkach również immunosupresyjnych.

Ogniskowe segmentalne zapalenie nerek

Ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych objawia się zespołem nerczycowym, czyli dobową utratą białka z moczem >3,5 g/dobę, hipoalbuminemią, lipidurią, hiperlipidemią i obrzękami. Przyczyny wystąpienia pierwotnego OSSKN są nieznane. Leczenie polega na stosowaniu leków nefroprotekcyjnych, m.in. inhibitorów konwertazy angiotensyny, a niekiedy także leków immunosupresyjnych.

Ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych wiąże się ze złym rokowaniem — schyłkowa niewydolność nerek występuje u około 50% chorych w ciągu 10 lat.

Błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek

W błoniastym kłębuszkowym zapaleniu nerek dochodzi do uszkodzenia błony podstawnej kłębuszków przez kompleksy immunologiczne. Przyczyny pierwotnego błoniastego KZN są nieznane. Choroba, podobnie jak OSSKN, objawia się zespołem nerczycowym i charakteryzuje się występowaniem samoistnych remisji oraz nawrotów. Leczenie obejmuje stosowanie leków nefroprotekcyjnych, a w niektórych przypadkach również immunosupresyjnych.

Submikroskopowe zapalenie nerek

Submikroskopowe KZN objawia się znaczną utratą białka z moczem. Pomimo wysokiego odsetka remisji, tylko niewielka ich część ma charakter trwały. Choroba ma tendencję do nawrotów, nawet u 75% chorych. W tym typie KZN podstawą leczenia są glikokortykosteroidy, np. prednizon, stosowany ze stopniowym zmniejszaniem dawki, zależnym od poziomu białkomoczu. W przypadku braku poprawy należy rozważyć inne opcje terapeutyczne, m.in. cyklofosfamid lub cyklosporynę.

Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek

Objawy gwałtownie postępującego KZN obejmują m.in.: gorączkę, złe samopoczucie, nocne poty, krwiomocz i białkomocz. Leczenie opiera się na podawaniu dużych dawek metyloprednizolonu i cyklofosfamidu. Leczenie podtrzymujące może trwać nawet kilka lat. Brak szybkiego wdrożenia terapii może prowadzić do szybko postępującej niewydolności nerek i konieczności dializoterapii.

Jak rozpoznać kłębuszkowe zapalenie nerek?

Pacjenci najczęściej zgłaszają się do lekarza rodzinnego lub nefrologa z powodu złego samopoczucia, utraty łaknienia lub obecności krwi w moczu. W pierwszej kolejności należy wykonać badanie ogólne moczu, aby ocenić ewentualną obecność białka i krwi, a także oznaczyć stężenie kreatyniny, mocznika i elektrolitów w surowicy krwi. Dodatkowym badaniem jest USG nerek (wykonywanym zwykle przez nefrologa), które pozwala ocenić ich wielkość, echogeniczność i ewentualne nieprawidłowości w budowie.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty z łatwością umówisz za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Na podstawie wywiadu, który pozwala wnioskować o najbardziej prawdopodobnej przyczynie wystąpienia objawów, oraz wyników badań laboratoryjnych, ustala się wstępne rozpoznanie i wdraża odpowiednie leczenie.

Jeśli jednak mimo zastosowanej terapii objawy nie ustępują, konieczne może być poszerzenie diagnostyki, m.in. o biopsję nerki. Jednoznaczne rozpoznanie typu KZN możliwe jest jedynie na podstawie wyniku badania histopatologicznego pobranego wycinka nerki.

Bibliografia

1. Kazimierczak, K., Hruby, Z., Drabczyk, R., Klinger, M. (2023). Nefropatia błoniasta. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.3.1.8. (Dostęp: 07.2025).
2. Dziemianko, I., Drabczyk, R., Klinger, M. (2022). Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (poinfekcyjne, rozplemowe wewnątrzwłośniczkowe). Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.3.1.1. (Dostęp: 07.2025).
3. Kazimierczak, K., Hruby, Z., Drabczyk, R., Klinger, M. (2023). Ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.3.1.7. (Dostęp: 07.2025).
4. Dziemianko, I., Hruby, Z., Drabczyk, R., Klinger, M. (2021). Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek (rozplemowe zewnątrzwłośniczkowe kłębuszkowe zapalenie nerek). Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.3.1.2. (Dostęp: 07.2025).
5. Kazimierczak, K., Hruby, Z., Drabczyk, R., Klinger, M. (2023). Choroba zmian minimalnych (submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek). Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.3.1.6. (Dostęp: 07.2025).
6. Dziemianko, I., Drabczyk, R., Klinger, M. (2023). Nefropatia IgA (pierwotna). Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.69. (Dostęp: 07.2025).

Autor