Czym jest cholina?

Cholina to niezbędny składnik odżywczy, który wspiera metabolizm lipidów oraz zdrowie wątroby. Cholina, patrząc na jej wzór chemiczny, jest czwartorzędową aminą. Jest źródłem grup metylowych wykorzystywanych w różnych etapach metabolizmu. Cholina czasem jest zaliczana do witamin z grupy B i nazywana witaminą B4. Jednak zdania specjalistów są podzielone, ponieważ w organizmie występuje w dużych ilościach. 

Umów dogodny termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Jakie działanie wykazuje cholina?

Organizm potrzebuje choliny do prawidłowego funkcjonowania. Do jej właściwości należy pomoc w:

• prawidłowym funkcjonowaniu mózgu i wątroby;
• tworzeniu i naprawie błon komórkowych;
• rozkładaniu lipidów i przekształcanie ich w energię;
• produkcji acetylocholiny, czyli ważnego neuroprzekaźnika, który ma duże znaczenie dla funkcjonowania pamięci, nastroju i innych funkcji mózgu i układu nerwowego.

Gdzie występuje cholina?

W niewielkim stopniu organizm sam syntetyzuje cholinę i powstaje ona na drodze przemian z aminokwasu seryny z udziałem kwasu foliowego, witaminy B12 i metioniny. Nie zawsze ta synteza jest wystarczająca, ponieważ każdy niedobór powyższych składników będzie utrudniał wytwarzanie choliny. Dlatego jest ona niezbędnym składnikiem diety. Większość choliny, której organizm potrzebuje, pochodzi z żywności.

W czym występuje cholina?

W codziennej diecie przeciętnej osoby pojawia się wiele produktów zawierających cholinę, ponieważ występuje w różnorodnych produktach spożywczych, takich jak:

• mięso, drób i ryby;
• nabiał i jajka;
• rośliny strączkowe, orzechy, nasiona;
• ziemniaki;
• pełnoziarniste produkty zbożowe;
• warzywa (kalafior, brokuł).

Najbogatszym źródłem choliny jest żółtko jaja kurzego. Porównanie zawartości choliny w żółtku i mleku zawiera poniższa tabela:

Ile powinno być choliny w diecie?

Dzienna ilość choliny, jakiej potrzebuje organizm, będzie zależeć od płci oraz stanu fizjologicznego. Wystarczające spożycie (AI) choliny u osób dorosłych, które jest opracowane dla populacji polskiej, przedstawia poniższa tabela:

Kiedy warto suplementować cholinę?

Większość ludzi nie musi się martwić o ilość spożywanej codziennie choliny. Jednak są grupy osób, gdzie warto rozważyć suplementację choliny, aby mieć pewność, że organizm będzie miał dostarczaną jej odpowiednią ilość. Do tych grup należą:

• kobiety w ciąży i karmiące piersią;
• weganie i wegetarianie;
• osoby z chorobą alkoholową;
• osoby otrzymujące żywienie pozajelitowe.

Niedobór choliny - objawy

Niedobór choliny występuje rzadko u zdrowych mężczyzn i kobiet, które nie są aktualnie w ciąży. Natomiast, gdy ze względów np. chorobowych dostarczanie choliny z pożywienia jest zbyt małe, może dojść do jej niedoboru. Niewyrównany niedobór choliny może prowadzić do:

• dolegliwości sercowych;
• bóli głowy;
• zaparć;
• stanów lękowych;
• niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Skutki uboczne niedoboru choliny

Nie zbadamy bezpośrednio poziomu choliny w organizmie, ale skutkiem jej niedoboru będą zaburzenia funkcji wątroby. Dlatego możemy zbadać np. wartość aminotransferazy alaninowej w osoczu, aby ocenić czy wątroba pracuje prawidłowo. Podwyższona wartość tego parametru może świadczyć m.in. o zaburzeniach funkcji wątroby wywołanych niedoborem choliny.

Niedobór choliny a ciąża

Bardzo ważne jest, aby spożywać wystarczającą ilość choliny podczas ciąży. Wspiera ona rozwój mózgu i rdzenia kręgowego dziecka. Niedobór choliny w okresie ciąży może prowadzić do wad wrodzonych np. rozszczepu wargi.

Skutki uboczne przedawkowania choliny

Stosowanie w suplementacji zbyt dużych dawek choliny może wywołać szereg skutków ubocznych:

• niskie ciśnienie krwi;
• nadmierne pocenie się;
• nadmierne ślinienie się;
• nudności i wymioty;
• biegunki.

Dodatkowo na drodze różnych przemian metabolicznych z choliny powstaje tlenek N-trimetyloaminy (TMAO). Jest to szkodliwe dla zdrowia, ponieważ podwyższone stężenie TMAO w osoczu sprzyja powstawaniu chorób sercowo-naczyniowych oraz może wywoływać depresję.

Ustalaniem odpowiedniej dawki choliny i zasadnością jej suplementacji zajmują się lekarze. Biorąc pod uwagę możliwe skutki uboczne, warto przed włączeniem choliny skonsultować się z lekarzem specjalistą medycyny rodzinnej czy w przypadku kobiet w ciąży z ginekologiem.

Do wybranego specjalisty umówisz się bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl

Jakie są najlepsze suplementy cholinowe?

Suplementy choliny mogą występować jako osobny preparat zawierający wyłącznie cholinę (dwuwinian choliny, chlorek choliny). Często jednak cholina w suplementach jest częścią preparatu multiwitaminowego (połączona z inozytolem czy witaminami z grupy B). Wybór preparatu powinien zależeć od tego jaki chcemy osiągnąć cel zdrowotny i powinien być dobrany przez lekarza.

Bibliografia:

1. Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., & Charzewska, J. (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (Vol. 83). Warsaw, Poland: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny.
2. Polskiego, S. Z. E., & Ginekologicznego, T. (2011). W zakresie suplementacji witamin i mikroelementów podczas ciąży. Ginekol Pol, 82, 550-553.
3. EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies), Scientific opinion on Dietary Reference Values for choline, EFSA Journal, 2016, 14, 8, 4484, 1–70.