Koenzym Q10 - właściwości

Koenzym Q10 lub inaczej CoQ10 to naturalny, podobny budową do witaminy E lub witaminy K związek wytwarzany endogennie, czyli wytwarzany bezpośrednio przez nasz organizm na drodze syntezy z aminokwasu tyrozyny. Możemy go też dostarczyć sobie wraz z pokarmem. Jest jedynym przeciwutleniaczem rozpuszczalnym w tłuszczach, który dodatkowo może się stale regenerować z formy utlenionej - ubichinonu, do formy zredukowanej - ubichinolu, będącej właściwym antyoksydantem.

Umów termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Koenzym Q10 - działanie

Koenzym Q10 przede wszystkim pełni funkcję przenośnika elektronów w łańcuchu oddechowym. Bez niego proces oddychania komórkowego nie byłby możliwy. Oprócz tego, że sam pełni funkcję silnego przeciwutleniacza, to regeneruje też inny antyoksydant - tokoferol, czyli witaminę E. Przeciwutleniacze to takie związki, które ochraniają nasze komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych. Uważa się, że rodniki odpowiedzialne są za powstawanie procesów starzenia oraz zwiększają ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy czy chorób neurodegeneracyjnych.

Szczyt produkcji koenzymu Q10  w naszym organizmie osiągany jest około 20. roku życia, po czym maleje. U mężczyzny, który ukończył 65. rok życia, zazwyczaj wynosi połowę stężenia osiąganego u 25-latka, dlatego też jest często nazywany „eliksirem młodości’’  Do pozostałych funkcji CoQ10 należy:

• stabilizacja błon komórkowych oraz uodpornienie ich na działanie proteaz, fosfolipazy A oraz hamowanie peroksydacji lipidów w nich zawartych;
• stymulacja układu odpornościowego, poprzez wpływ na ilość ẞ2-integryn, znajdujących się na powierzchni monocytów krwi;
• zapobieganie dysfunkcji nabłonka.

Koenzym Q10 - na co pomaga?

Koenzym Q10, chociaż nie jest lekiem zatwierdzonym przez FDA, to powszechnie można go znaleźć bez recepty jako suplement diety i jest zalecany przez specjalistów zajmujących się ochroną zdrowia. Warto rozważyć jego suplementację, gdy:

• chcesz wdrożyć profilaktykę miażdżycy - koenzym Q10 hamuje produkcję cholesterolu w wątrobie i przeciwdziała utlenianiu frakcji LDL, co chroni przed miażdżycą;
• chorujesz na cukrzycę - koenzym Q10 wspomaga kontrolę poziomu cukru we krwi, redukuje stres oksydacyjny i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca u cukrzyków;
• chcesz wdrożyć profilaktykę chorób neurodegeneracyjnych jak choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane, pląsawica Huntingtona - CoQ10 chroni mózg przed uszkodzeniami oksydacyjnymi;
• potrzebujesz poprawić swoją wydolność fizyczną - badania pokazały, że koenzym Q10 zmniejsza zmęczenie, zwiększa wydolność beztlenową i zmniejsza stres oksydacyjny;
• chorujesz na choroby układu krążenia, takie jak: niewydolność krążenia, chorobę wieńcową, kardiomiopatie, nadciśnienie tętnicze - mechanizm w tym wypadku nie jest do końca znany, jednak badania naukowe wykazały pozytywny wpływ w tych jednostkach;
• pragniesz zapobiegać nowotworom - CoQ10 zmniejsza stres oksydacyjny, a to główny czynnik rozwoju nowotworów, wykazano związek niskiego poziomu koenzymu Q10 z występowaniem nowotworów;
• starasz się o dziecko - CoQ10 poprawia żywotność plemników u mężczyzn oraz wspomaga płodność u kobiet;
• cierpisz na paradontozę lub stany zapalne dziąseł - koenzym Q10 wymiata wolne rodniki, które mogą powodować rozwój stanu zapalnego i hamują syntezę kolagenu, niezbędnego do regeneracji uszkodzonej śluzówki;
• chcesz złagodzić i zmniejszyć częstotliwość migren - czasem do migren dochodzi na skutek niedoboru Q10, a także jako przeciwutleniacz działa przeciwzapalnie;
• chcesz chronić swoją skórę przed starzeniem - stosowanie CoQ10 bezpośrednio na skórę łagodzi uszkodzenia spowodowane promieniowaniem słonecznym i zmniejsza głębokość zmarszczek, poprawia jędrność skóry.

Koenzym Q10 - który wybrać? Jak stosować?

Brak jest jednoznacznych rekomendacji, co do zalecanej dziennej dawki koenzymu Q10, ale w badaniach nad jego właściwościami wykorzystywano dawki od 100 do 400 mg dziennie. Dostępne są preparaty doustne zarówno w formie tabletek, kapsułek, kropli, roztworów stosowanych zewnętrznie jako serum przeciwzmarszczkowe oraz tabletki do ssania w przypadku chorób dziąseł. 

Ponadto na rynku obecne są preparaty jednoskładnikowe oraz wieloskładnikowe, w których koenzym Q10 połączony jest np. z witaminą E lub lecytyną. Ważne jest, aby pamiętać o tym, że koenzym Q10 jest rozpuszczalny w tłuszczach dlatego, żeby zapewnić mu jak najlepszą wchłanialność z posiłku, zaleca się przyjmowanie go wraz z posiłkiem bogatym w tłuszcze lub wybieranie takich postaci, gdzie w kapsułce z aktywną substancją jest jakiś olej. 

Koenzym Q10 możemy dostarczyć do naszego organizmu, również z dietą, dlatego rozważ zwiększenie spożywania takich produktów jak:

• orzechy,
• tłuste ryby: makrele, sardynki, pstrągi, śledzie,
• jabłka,
• śliwki,
• rabarbar,
• nasiona sezamu,
• olej sojowy i rzepakowy,
• rośliny strączkowe: soja, soczewica,
• mięso: wieprzowina, wołowina, drób - jednak tylko w formie nieprzetworzonej.

W przypadku wyboru suplementacji najlepsze wyniki osiąga się po dłuższym stosowaniu, przez przynajmniej 3 miesiące.

Koenzym Q10 - przeciwwskazania

Wstrzymaj się z suplementacją koenzymu Q10, jeżeli stosujesz leki przeciwzakrzepowe z warfaryną. Niestety w tym przypadku może dojść do zmniejszenia ich skuteczności i zwiększonego ryzyka wystąpienia zakrzepów krwi. CoQ10 wchodzi też w niekorzystne interakcje z niektórymi lekami na nadciśnienie oraz z cytostatykami.  Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży i karmiące piersią, w takich sytuacjach powinno się skonsultować z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Siemieniuk E., Skrzydlewska E. (2005)  Koenzym Q10 – biosynteza i znaczenie biologiczne w organizmach zwierząt i człowieka, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, nr 59.
2. Danysz A, (2000) Koenzym Q10 i jego rola w lecznictwie. Wydanie II, s. 1-35.
3. Di Lorenzo, A., Iannuzzo, G., Parlato, A., Cuomo, G., Testa, C., Coppola, M., D'Ambrosio, G., Oliviero, D. A., Sarullo, S., Vitale, G., Nugara, C., Sarullo, F. M., & Giallauria, F. (2020). Clinical Evidence for Q10 Coenzyme Supplementation in Heart Failure: From Energetics to Functional Improvement. Journal of clinical medicine, 9(5), 1266. https://doi.org/10.3390/jcm9051266
4. Rodick TC, Seibels DR, Babu JR, Huggins KW, Ren G, Mathews ST. (2018) Potencjalna rola koenzymu Q10 w stanach zdrowia i chorobach. Odżywki i suplementy diety, 10:1-11 https://doi.org/10.2147/NDS.S112119
5. Sood, B., & Keenaghan, M. (2022). Coenzyme Q10. In StatPearls. StatPearls Publishing.
6. Arenas-Jal, M., Suñé-Negre, J. M., & García-Montoya, E. (2020). Coenzyme Q10 supplementation: Efficacy, safety, and formulation challenges. Comprehensive reviews in food science and food safety, 19(2), 574–594. https://doi.org/10.1111/1541-4337.12539
7. Garrido-Maraver, J., Cordero, M. D., Oropesa-Avila, M., Vega, A. F., de la Mata, M., Pavon, A. D., Alcocer-Gomez, E., Calero, C. P., Paz, M. V., Alanis, M., de Lavera, I., Cotan, D., & Sanchez-Alcazar, J. A. (2014). Clinical applications of coenzyme Q10. Frontiers in bioscience (Landmark edition), 19(4), 619–633. https://doi.org/10.2741/4231