Co to jest tętniak i jak powstaje?

Tętniaki to patologiczne zmiany, które powstają na naczyniach krwionośnych – tętnicach, skąd wzięła się ich nazwa. Zmiany te powstają, kiedy dochodzi do osłabienia tętnic spowodowanego zbyt dużym ciśnieniem. Dochodzi do uwypuklenia naczynia, które jest widoczne podczas badania obrazowego. W zależności od powstałych zmian rozróżnia się tętniaki prawdziwe, tętniaki rzekome oraz tętniaki rozwarstwiające. Do najczęściej występujących tętniaków można zaliczyć:

• tętniaka aorty brzusznej;
• tętniaka aorty płucnej;
• tętniaka mózgu.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Kto jest predysponowany do powstania tętniaka?

Wśród czynników zwiększających ryzyko powstawania tętniaków wymienia się:

• płeć męską;
• występowanie tętniaków w poprzednich pokoleniach;
• palenie papierosów;
• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP);
• choroby krążenia - nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca;
• hipercholesterolemię.

Inne schorzenia i problemy zdrowotne, które mogą prowadzić do powstawania tętniaków to:

• miażdżyca;
• przebyty zawał serca;
• genetyczne zmiany zwyrodnieniowe;
• zmiany pozapalne w chorobach autoimmunologicznych;
• infekcje, sepsa;
• zmiany pourazowe.

Tętniak - objawy

Tętniak zazwyczaj nie powoduje widocznych objawów, dlatego ciężko go wykryć. Do wykrycia dochodzi zazwyczaj dopiero w momencie pęknięcia tętniaka. W zależności od miejsca, w jakim powstał tętniak, można jednak zaobserwować niecharakterystyczne objawy, które powinny zwrócić naszą uwagę w celu wykonania dalszych badań diagnostycznych.

Tętniak aorty brzusznej

Objawy tętniaka aorty brzusznej pojawiają się zazwyczaj dopiero przy rozroście tętniaka do dużych rozmiarów. Objawy, jakie mogą się pojawić to:

• przewlekły ból brzucha w podbrzuszu lub okolicach pępka;
• ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa.

Pęknięcie tętniaka aorty brzusznej może powodować:

• nagły, bardzo intensywny ból brzucha oraz pleców;
• wstrząs;
• krwiak krocza lub moszny;
• krwawienie z przewodu pokarmowego.

Tętniak aorty płucnej

Inaczej prezentują się objawy tętniaka aorty płucnej, często pojawia się silny, przeszywający ból klatki piersiowej i pleców. Rzadszymi objawami tętniaka aorty płucnej są:

• kaszel;
• duszności;
• chrypka;
• krwioplucie;
• powracające zapalenie płuc.

Jeżeli dojdzie do pęknięcia aorty płucnej, to nasileniu ulegają objawy takie jak:

• duszności i kaszel;
• szybkim zwiększeniem tętna z towarzyszącym bólem w klatce piersiowej;
• wymioty krwią.

Tętniak mózgu

Tętniak mózgu jest najbardziej niebezpiecznym z występujących tętniaków. Zwykle przebiega całkowicie bezobjawowo, jednak powiększający się tętniak w mózgu może powodować charakterystyczne zmiany:

• zaburzenia w widzeniu;
• podwójne widzenie;

Często pierwsze objawy, jakie można zaobserwować w przypadku tętniaka mózgu, pojawiają się dopiero w momencie jego pęknięcia. Można zaliczyć do nich:

• światłowstręt;
• nudności i wymioty;
• silny ból głowy;
• utratę świadomości;
• utratę przytomności.

Tętniaki – diagnostyka

Do wykrycia tętniaka służą badania obrazowe, na których patologiczna zmiana widoczna jest jako wybrzuszenie. Tętniaki często wykrywane są w trakcie innych, rutynowych badań. Badania, które pozwalają na wykrycie tętniaków:

• RTG;
• echokardiografia;
• USG;
• angiografia;
• pozytonowa tomografia emisyjna (PET).

Leczenie tętniaka

Decyzję o leczeniu tętniaka podejmuje lekarz na podstawie analizy ryzyka pęknięcia danego tętniaka. W zależności od rodzaju tętniaka leczenie może przybrać formę farmakoterapii lekami obniżającymi ciśnienie z grupy β-blokerów lub operacji chirurgicznej polegającej na usunięciu zmiany. Niezależnie od decyzji lekarza oraz rodzaju leczenia, zawsze należy stosować się do poleceń lekarza, czyli zmienić dietę, rzucić palenie oraz starać się prowadzić zdrowy tryb życia.

Powikłania tętniaków

Powikłania wynikające z obecności tętniaków spowodowane są przede wszystkim tworzeniem się skrzepliny w ich wnętrzu. Najpoważniejszym powikłaniem tętniaków jest ich pęknięcie, które może kończyć się śmiercią w około 75% przypadków pęknięcia tętniaka aorty brzusznej oraz około 50% przypadków pęknięcia tętniaka mózgu. Pacjenci, którzy przeżyli pęknięcie, często muszą liczyć się ze znacznym pogorszeniem stanu zdrowia, utratą samodzielności, ryzykiem ponownego krwawienia oraz wzrostem ryzyka innych incydentów zakrzepowo-zatorowych, jak na przykład udaru niedokrwiennego.

Tętniaki – postępowanie

Mając na uwadze ryzyko, z jakim wiążą się powikłania tętniaków, w szczególności ich pęknięcie, należy pamiętać o regularnej diagnostyce profilaktycznej również w kierunku powstawania tętniaków. Szczególnie badaniom profilaktycznym powinny poddawać się osoby z grupy ryzyka, z chorobami układu sercowo-naczyniowego oraz palące wyroby tytoniowe. Chcąc uzyskać skierowanie na badanie lub obserwując jakiekolwiek niepokojące objawy mogące sugerować obecność tętniaków należy zwrócić się do swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza kardiologa.

Lekarzy w Twojej okolicy znajdziesz w serwisie LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia

1. Ludwikowska, K., Wiercińska, M. Tętniak aorty: przyczyny, objawy i leczenie. Dostępne na stronie medycyna praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/155892,tetniak-aorty (Dostęp 10.2023)
2. Pleban, E., Szopiński, P., Bodzoń, W., Masłowski, L., Frołow, M., Leśniak, W. Tętniak aorty. 2023. Dostępne na stronie medycyna praktyczna: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.22. (Dostęp 10.2023).
3. Knap, D. i inn. Tętniaki mózgu – współczesne metody leczenia wewnątrznaczyniowego. Polski Przegląd Neurologiczny. 2010, t.6(1) s.22-26
4. Gajwski, P. Szczeklik, A. Interna Szczeklina 2017, red. Gajewski, P. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
5. Szmidt, J. Tętniak aorty brzusznej. Dostępne na stronie Podyplomie: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/964,tetniak-aorty-brzusznej (Dostęp 10.2023)
6. Janczak, D. Tętniak aorty. 2017. Chirurgia po dyplomie. Dostępne na stronie Podyplomie: https://podyplomie.pl/chirurgia/26990,tetniak-aorty (Dostęp 10.2023)