Rak szyjki macicy - czym jest?

Rak szyjki macicy należy do nowotworów złośliwych rozwijających się w drogach rodnych kobiety. Najczęściej występuje w strefie przejściowej, czyli miejscu przejścia jednego typu nabłonka w drugi, na granicy pochwy i szyjki macicy.

Umów się do lekarza rodzinnego

Przyczyny rozwoju raka szyjki macicy

Za główną przyczynę rozwoju raka szyjki macicy uważa się wirusa brodawczaka ludzkiego - HPV. Wirus ten tworzy sprzyjające warunki do transformacji komórek organizmu w komórki nowotworowe. Zakażenie wirusem HPV jest często bezobjawowe. Zagnieżdża się on w nabłonku szyjki macicy, znacznie rzadziej w pochwie czy wargach sromowych. W większości przypadków dochodzi do usunięcia wirusa z organizmu, jednak zdarzają się przypadki przetrwałego zakażenia. Często prowadzi to do zmian w komórkach nabłonka szyjki macicy, zaburzając ich funkcje, a niekiedy nawet do transformacji w komórki rakowe. Niestety nie ma leku na wirusa HPV. W przypadku przetrwałego zakażenia należy wykonywać regularne badania kontrolne.

Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego dochodzi podczas stosunku płciowego, niekiedy wystarczy sam kontakt skóra do skóry w okolicach narządów płciowych, aby doszło do przeniesienia wirusa. Może być on również przekazywany na akcesoriach erotycznych.

Do innych równie istotnych przyczyn rozwoju raka szyjki macicy należą:

• palenie tytoniu;
• infekcje narządów rodnych, takie jak chlamydia, rzeżączka, wirus opryszczki czy cytomegalii;
• liczba ciąż i porodów większa niż 5;
• nieodpowiednia podaż witaminy C w diecie;
• długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej;
• częsta zmiana oraz duża liczba partnerów;
• wczesne rozpoczęcie współżycia.

Jak szybko rozwija się rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy plasuje się na czwartym miejscu pod względem częstości występowania nowotworów u kobiet na świecie. Oznacza to, że rocznie u około 570 tysięcy kobiet stawiana jest taka diagnoza. Około 60% przypadków zachorowań nie udaje się niestety uleczyć, mimo ciągłych postępów medycyny i rosnącej świadomości kobiet na temat profilaktyki.

Rak szyjki macicy rozwija się bardzo powoli i stopniowo, początkowo nie dając żadnych objawów. Średni czas rozwoju nowotworu to około 14 lat. Najwięcej zachorowań przypada między 50. a 60. rokiem życia. W Polsce nowotwór ten plasuje się na 7 miejscu pod względem częstości występowania u kobiet.

Jakie są objawy raka szyjki macicy?

Jak już wspomniano rak szyjki macicy w początkowych stadiach nie daje żadnych objawów, dlatego bardzo trudno jest go wykryć. W bardziej zaawansowanych postaciach choroby mogą wystąpić symptomy takie jak:

• plamienia między miesiączkami;
• krwawienie po stosunku;
• obfite i brzydko pachnące upławy;
• ból podbrzusza.

Rak szyjki macicy może dawać przerzuty do innych narządów i węzłów chłonnych. W zaawansowanej postaci może naciekać na pęcherz moczowy oraz odbytnicę, co prowadzi do wystąpienia obrzęków kończyn dolnych, zatrzymania moczu, krwawień z odbytu oraz częstych infekcji dróg moczowych.

Jak rozpoznaje się raka szyjki macicy?

Raka szyjki macicy rozpoznaje się na podstawie badania histopatologicznego wycinka pobranego z podejrzanej zmiany. tego typu badania pozwala określić dokładny rodzaj nowotworu. Dodatkowo, w celu zobrazowania wielkości i zaawansowania zmiany, wykonuje się badania takie jak:

• kolposkopia;
• tomografia komputerowa;
• MRI jamy brzusznej i miednicy;
• RTG klatki piersiowej;
• USG.

Badania te pozwalają również wykluczyć obecność przerzutów.

Czy raka szyjki macicy można wyleczyć?

Leczenie raka szyjki macicy zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania nowotworu, wieku oraz decyzji związanej z posiadaniem potomstwa. Schemat postępowania terapeutycznego określa onkolog. Jeśli zmiana nie jest duża wystarczający jest zabieg chirurgiczny, polegający na wycięciu szyjki macicy i okolicznych węzłów chłonnych. Najczęściej jednak wycina się całą macicę wraz z tkankami otaczającymi oraz węzłami chłonnymi. Dodatkowo stosuje się radioterapię, jako uzupełnienie leczenia. Czasem stosuje się również chemioterapię, np. pochodnymi platyny.

Jako leczenie uzupełniające w niektórych przypadkach stosowane jest leczenie antyangiogenne za pomocą bewacyzumabu.

Niestety, niekiedy w zaawansowanych stadiach nowotworu możliwości terapeutyczne ograniczają się do wdrożenia opieki paliatywnej.

Jeśli choroba rozpoznana jest w bardzo wczesnym stadium (1 stopniu), szanse na wyleczenie są dość wysokie, gdyż wynoszą 55 - 95%.

Profilaktyka raka szyjki macicy

Wczesne rozpoznanie raka szyjki macicy daje duże szanse na wyleczenie! Bardzo ważne zatem jest regularne wykonywanie cytologii oraz wizyty kontrolne u ginekologa. W Polsce są one bezpłatne dla wszystkich ubezpieczonych kobiet w wieku od 25. do 59. roku życia.
Bardzo ważnym czynnikiem zmniejszającym ryzyko rozwoju raka szyjki macicy u kobiet jest szczepienie przeciw wirusowi HPV.

Szczepionka na raka szyjki macicy

Ryzyko rozwoju raka szyjki macicy można zminimalizować wykonując szczepienia przeciw wirusowi HPV. Na rynku dostępnych jest kilka wariantów szczepionek przeciw HPV. Szczepienie najoptymalniej wykonać u dzieci około 12. roku życia, przed rozpoczęciem współżycia. Przeprowadza się je według schematu dostosowanego do wieku. U dzieci w wieku od 9 do 15 lat podaje się zazwyczaj 2 dawki, natomiast u starszych trzy.

Refundowana szczepionka przeciw wirusowi HPV

Na rynku dostępna jest również refundowana szczepionka przeciw wirusowi HPV. Jest to dwuwalentna szczepionka, wskazana do podania od 9. roku życia w celu profilaktyki zmian nowotworowych narządów płciowych i odbytu wywołanych wirusem brodawczaka ludzkiego. Refundacja przyznawana jest w całym zakresie wskazań. W praktyce oznacza to, że pacjenci powyżej 9. roku życia mogą ją nabyć z 50% odpłatnością do wysokości limitu. 

Rak szyjki macicy - o czym warto pamiętać?

Okresowe badania cytologiczne, kontrolne wizyty u ginekologa, a także wykonywanie szczepień przeciwko HPV jest bardzo istotne w przypadku profilaktyki raka szyjki macicy. Warto omówić kwestie szczepień ze swoim ginekologiem lub, jeśli sprawa dotyczy dziecka, z lekarzem rodzinnym lub pediatrą i wdrożyć profilaktykę jak najwcześniej.

Rosnąca świadomość na temat zagrożenia, jakie niesie ze sobą zakażenie wirusem HPV jest bardzo istotna w zmniejszaniu zachorowalności na raka szyjki macicy. Co roku w styczniu obchodzony jest Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, mający na celu zwiększenie świadomości kobiet w tym temacie. Pamiętajmy zatem o profilaktyce!

Wizytę u wybranego specjalisty zarezerwujesz wygodnie nie wychodząc z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Blecharz, P. (2021). Rak szyjki macicy: przyczyny, objawy, leczenie i szczepienie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/99295,rak-szyjki-macicy. (Dostęp: 01.2023).
2. Jach, R., Sznurkowski, J., Bidziński, M., Misiek, M., i inni (2017). Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka szyjki macicy. Dostępna na: http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-6f20b212-c469-4249-b61a-69d6fc119a46.
3. Gardasil 9 zawiesina do wstrzykiwań. Charakterystyka Produktu Leczniczego. Dostępne na: https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2018/20180219140172/anx_140172_pl.pdf. (Dostęp: 01.2023)
4. Cervarix zawiesina do wstrzykiwań. Charakterystyka produktu Leczniczego. Dostępne na: https://pl.gsk.com/media/7307/cervarix-druki-ib-113-25_10_2021.pdf. (Dostęp: 01.2023)
5. Projekt obwieszczenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, który wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r. (2022). Załącznik do obwieszczenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, który wszedł w życie 1 stycznia 2023 r. Dostępne na: https://www.gov.pl/web/zdrowie/projekt-obwieszczenia-ministra-zdrowia-w-sprawie-wykazu-refundowanych-lekow-srodkow-spozywczych-specjalnego-przeznaczenia-zywieniowego-oraz-wyrobow-medycznych-ktory-wejdzie-w-zycie-1-stycznia-2023-r.

Autor