Najczęstsze zaburzenia odczuwania smaku

Nieprzyjemny posmak w ustach może być spowodowany przez wiele czynników. Do najczęstszych zaburzeń odczuwania smaku należą przede wszystkim odwodnienie i suchość w ustach, czyli kserostomia. Na zaburzenia w odczuwaniu smaku duży wpływ również ma palenie tytoniu, które poza tymi zaburzeniami powoduje również powstawanie nieprzyjemnego zapachu z ust. Co może wielu zaskoczyć, to że samo oddychanie przez usta również potrafi zaburzyć odczuwania różnych smaków. Ostatnim elementem zaburzającym te odczucia jest ciąża.

Umów termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Gorzki smak w ustach

Zaburzenia smaku mogą być skutkiem urazów, takich jak np. oparzenie bądź też ugryzienie się w język, co może dawać poczucie pieczenia, jak i gorzkiego smaku w ustach. Ten ostatni może być spowodowany również przez urazy nerwów czuciowych, nosa, jamy ustnej lub nawet głowy. Na zaburzenia smaku narażone są również osoby, które zawodowo pracują z substancjami chemicznymi, np. insektycydami.

Wiele leków stosowanych na choroby przewlekłe daje nieprzyjemny, gorzki posmak w ustach. Do takich substancji należą m.in. leki stosowane w chorobie Alzheimera (inhibitory esterazy acetylocholiny), jak również leki rozszerzające oskrzela, stosowane w astmie i przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, leki na nadciśnienie tętnicze (kaptopril), ale również leki stosowane w terapii przeciwnowotworowej (winkrystyna, winblastyna), niektóre leki przeciwbakteryjne (klarytromycyna), przeciwgrzybicze (gryzoefulwina), przeciwdepresyjne (sole litu) i w końcu przeciwgruźlicze (ryfampicyna).

Ponadto niektóre jednostki chorobowe zaburzają odczuwanie smaku, a należą do nich m.in. padaczka, migrena, stwardnienie boczne i rozsiane oraz zakażenia języka. Typowy gorzki smak w ustach może być spowodowany przez choroby, takie jak:

• zapalenie dziąseł;
• zapalenie języka;
• przeziębienie, angina, grypa i inne zakażenia górnych dróg oddechowych;
• niedobory witaminy B12 i cynku;
• wymioty;
• zgaga lub wymioty spowodowane refluksem lub chorobą refluksową przełyku (GERD).

Słodki smak w ustach

Występowanie słodkiego posmaku w ustach, który nie jest związany ze wcześniej spożywanym jedzeniem, może występować przy chorobach, takich jak: cukrzyca, padaczka, jak również np. przy zaburzonym funkcjonowaniu gruczołu tarczowego. Słodki smak w ustach może być też zaczątkiem chorób neurologicznych, a nawet udaru mózgu. Jeśli objaw ten pojawia się regularnie, nie należy go lekceważyć.

Słony smak w ustach

Słony posmak w ustach, który nie jest związany ze wcześniej spożytym pokarmem, najczęściej występuje w przypadku odwodnienia organizmu. W wyniku biegunki lub uporczywych wymiotów dochodzi do nadmiernej utraty płynów z organizmu, co może spowodować odwodnienie przejawiające się uczuciem pragnienia oraz rzadkim oddawaniem ciemnego moczu. Podstawą poprawy tego stanu jest uzupełnienie płynów oraz dostarczenie organizmowi niezbędnych elektrolitów.

Kwaśny smak w ustach

Jeżeli uczucie kwaśności w ustach nie jest spowodowane wcześniejszym spożyciem kwaśnego pokarmu, może być związany z pojawieniem się refluksu żołądkowo-przełykowego. Jest to powikłanie związane z zarzucaniem treści pokarmowej z żołądka do przełyku, w wyniku czego może nastąpić uczucie kwaśnego posmaku w ustach. Sok żołądkowy w swoim składzie zawiera m.in. kwas solny, enzymy trawienne oraz żółć, dzięki którym pokarm jest trawiony w prawidłowy sposób, aby przedostać się następnie do jelita cienkiego. Kwas solny zawarty w soku żołądkowym jest substancją żrącą. W wyniku zarzucania treści pokarmowej do przełyku kwas może być głównym czynnikiem drażniącym ścianę przełyku i powodującym uczucie kwasoty w ustach.

Metaliczny smak w ustach

Metaliczny smak w ustach może być następstwem rozwijającego się odwodnienia hipotonicznego (zespół niedoboru sodu). Odwodnienie tego typu występuje najczęściej w chwili, gdy nastąpi utrata płynów izotonicznych wyrównywana podawaniem płynów bezelektrolitowych. Mogą wystąpić również zawroty i bóle głowy, tachykardia, nudności, wymioty oraz zaburzenia świadomości.

Metody poprawy jakości życia przy zaburzeniach smaku

Postępowanie w przypadku wystąpienia zaburzeń smaku polega na:

• leczeniu miejscowym chorób jamy ustnej;
• ocenie i leczeniu zaburzeń wydzielania śliny;
• wyrównaniu istniejących zaburzeń endokrynologicznych;
• w przypadku zaburzeń spowodowanych lekami należy w miarę możliwości rozważyć terapię innym lekiem;
• należy wyeliminować również odwracalne przyczyny zaburzeń węchu, które mogą być zaczątkiem zaburzeń smaku.

Każde tego typu zaburzenie należy obserwować. Jeśli nie ustępuje ono w ciągu kilku kolejnych dni, należy zasięgnąć porady lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. 

Lekarzy w Twojej okolicy znajdziesz na stronie LekarzeBezKolejki.pl

Bibliografia:

1. Ilona Idasiak-Piechocka, Odwodnienie — patofizjologia i klinika, Forum Nefrologiczne, 2012, tom 5, nr 1
2. Sienkiewicz-Jarosz H., Bieńkowski P. Neurologiczne aspekty zaburzeń smaku. Neurologia po Dyplomie, 2012, 7(5) str. 61-65
3. Tack J. et al., Pathopshysiology of Gastroesophageal Reflux Disease, Gastroenterology 2018; 154(2): 277-288.
4. Kuchar, E. Przyczyny słodko-gorzkiego smaku w ustach.  Medycyna Praktyczna. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=89347. (Dostęp 10.2023)